Vì sao vắc-xin Covid-19 của Johnson&Johnson chỉ cần một liều tiêm?

Vắc-xin của Johnson&Johnson mang nhiều ưu điểm như chỉ cần một liều tiêm, điều kiện bảo quản không quá khắt khe.

Mới đây, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) vừa phê duyệt vắc-xin Covid-19 do Công ty Johnson&Johnson phát triển để sử dụng khẩn cấp. Đây là loại vắc-xin Covid-19 thứ ba được cấp phép sử dụng của Mỹ.

Đặc biệt, vắc-xin Ad26.COV2.S của Johnson&Johnson chỉ phải tiêm một liều, thay vì 2 mũi như các loại hiện có trên thế giới. Theo phân tích của FDA, vắc-xin một liều của Johnson&Johnson có khả năng chống lại Covid-19.

Hiệu quả

Trong các thử nghiệm tại Mỹ, vắc-xin của Johnson&Johnson cung cấp kháng thể chống lại Covid-19, bảo vệ người tiêm hoàn toàn khỏi nguy cơ tử vong do SARS-CoV-2 sau 28 ngày tiêm chủng. Trong các thử nghiệm thực hiện tại Mỹ, tỷ lệ ngăn ngừa bệnh diễn biến vừa và nặng là 72% sau 28 ngày tiêm.

Theo kết quả thử nghiệm lâm sàng trên người giai đoạn một công bố trên tạp chí y học New England, một liều Ad26.COV2.S duy nhất tạo ra kháng thể trung hòa và protein liên kết S ở hơn 90% tình nguyện viên. Phát hiện được quan sát ở người trưởng thành từ 18 đến 55 tuổi và nhóm cao niên trên 65 tuổi.

New York Times dẫn lời bác sĩ, tiến sĩ Paul Offit, Giám đốc Trung tâm Giáo dục Vắc-xin, Bệnh viện Nhi Philadelphia, chỉ ra trong các thử nghiệm lâm sàng ban đầu vào mùa hè năm ngoái, Ad26.COV2.S đã cho thấy liều tiêm thứ 2 mang tới mức kháng thể virus cao gần gấp 3 lần so với các loại khác.

Các thử nghiệm lâm sàng ở Mỹ, Mỹ Latin, Nam Phi, vắc-xin này cũng cho hiệu quả tới 85% trong việc ngăn ngừa bệnh trở nặng.

Tỷ lệ này ở 2 loại vắc-xin khác đã được phê duyệt tại Mỹ là Moderna và Pfizer cao hơn (khoảng 95%). Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết họ rất khó để so sánh 3 loại vắc-xin này do sự khác biệt trong thành phần, cơ sở điều chế và thử nghiệm lâm sàng.

Đặc biệt, vắc-xin Ad26.COV2.S được thử nghiệm lâm sàng trong quy mô và tầm cỡ lớn, gồm 8 quốc gia, 3 lục địa với gần 45.000 tình nguyện viên.

Cơ chế hoạt động

Công nghệ vắc-xin của Johnson&Johnson sử dụng để chế tạo có sự khác biệt với 2 loại đã được phê duyệt tại Mỹ. Sản phẩm của Pfizer và Moderna được sản xuất dựa trên việc sử dụng RNA thông tin, hay còn gọi là mRNA, có chức năng cung cấp mã di truyền cho các tế bào.

Trong khi đó, vắc-xin của Johnson&Johnson sử dụng loại virus có tên adenovirus để mang mã di truyền. Đây là loại virus cảm lạnh vô hại, đưa protein virus vào tế bào người, kích thích phản ứng của hệ miễn dịch. AstraZeneca cũng sử dụng công nghệ tương tự. Tuy nhiên, virus mà vắc-xin này lấy là chủng lấy từ tinh tinh.

Cơ chế chung của các loại vắc-xin này là tạo một protein đột biến. Cơ thể chúng ta sẽ nhận diện protein tăng đột biến này là kẻ xâm lược và kích hoạt hệ thống miễn dịch, sản xuất kháng thể, tế bào T. Nếu sau đó người tiêm bị SARS-CoV-2 tấn công, cơ thể sẽ phản ứng nhanh hơn và hiệu quả hơn vì các tế bào miễn dịch, kháng thể đặc hiệu với virus đã được sản xuất từ trước.

Nhờ công nghệ sử dụng adenovirus, vắc-xin của Johnson&Johnson có thể chỉ cần một liều duy nhất. Đây là lợi thế rất lớn khi tiêm chủng cho ngày càng nhiều người, nhất là ở nông thôn hoặc những nước nghèo, khó tiếp cận, bảo quản vắc-xin.

Tiến sĩ Nirav D. Shah, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh bang Maine, Mỹ, đánh giá: “Điều này có ý nghĩa rất lớn, nó sẽ mở ra con đường tiêm chủng mới”.

Việc vận chuyển và lưu trữ vắc-xin Ad26.COV2.S cũng thuận tiện hơn nhờ yêu cầu bảo quản ít nghiêm ngặt. Nó yêu cầu bảo quản ở nhiệt độ từ 2,2 đến 7,7 độ C trong tối đa 3 tháng. Ước tính, ở nhiệt độ thấp hơn, vắc-xin sẽ duy trì ổn định, tính hiệu quả lên đến 2 năm.

Tiến sĩ Virginia A. Caine, đại diện thành phố Marion, Grant, Indiana, cho biết điều này giúp các cơ quan y tế địa phương có nhiều địa điểm tiêm di động, đưa vắc-xin dễ dàng tiếp cận tới người dân.

Vắc-xin có thể chống lại biến chủng?

Hiệu quả vắc-xin Ad26.COV2.S của Johnson&Johnson được đánh giá không bị ảnh hưởng bởi biến chủng nCoV mới ở Brazil. Tuy nhiên, đối với biến chủng B1351 (Nam Phi), khả năng làm giảm nguy cơ nhập viện, tử vong do Covid-19 của Ad26.COV2.S chỉ còn 81,7%, sau 28 ngày tiêm.

Với bệnh nhân ở tình trạng trung bình nhiễm biến chủng B1351, vắc-xin Ad26.COV2.S có hiệu quả 64%. Mới đây, chính phủ Nam Phi cũng chuyển sang sử dụng vắc-xin này.

Ngoài ra, cơ chế chỉnh sửa công thức vắc-xin để phù hợp với sự biến chủng của nCoV cũng không quá khó khăn. Theo nhà virus học Angela Rasmussen, Đại học Georgetown, các loại vắc-xin vector virus như Ad26.COV2.S khá dễ dàng khi cần chỉnh sửa. Kịch bản mà họ hướng tới là tăng cường dị hợp, tiêm liều một vắc-xin của Johnson&Johnson, nhưng liều thứ 2 sẽ là của Pfizer hay Moderna để giải quyết biến chủng mới.

Hiện tại, chưa có báo cáo nào về người tiêm vắc-xin của Johnson&Johnson gặp phản ứng dị ứng nghiêm trọng hay còn gọi là sốc phản vệ.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng nó vẫn có thể gây một số tác dụng phụ thường gặp như đau tại vị trí tiêm, mệt mỏi, nhức đầu, đau cơ, khớp. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ thống miễn dịch của cơ thể đang bắt đầu hoạt động. (Z/N)