Quan hệ lại dậy sóng: TQ tức giận khi Úc đòi lại cảng Darwin cho thuê 99 năm
Quan hệ Úc – Trung lại dậy sóng sau khi Đại sứ Trung Quốc tại Canberra, ông Xiao Qian, lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ kế hoạch của Chính phủ Úc nhằm giành lại quyền kiểm soát cảng Darwin – một trong những tài sản hạ tầng chiến lược ở phía bắc nước này hiện do công ty Trung Quốc Landbridge điều hành theo hợp đồng thuê 99 năm.
Trong tuyên bố phát đi ngày 25 Tháng Năm, ông Xiao cho rằng việc Úc muốn hủy bỏ thỏa thuận cho thuê cảng là “hành động đáng ngờ về mặt đạo đức”. Theo ông, Landbridge đã đầu tư hợp pháp, tuân thủ luật pháp sở tại, và có những đóng góp kinh tế rõ rệt cho vùng Lãnh thổ Bắc Úc. “Một dự án như vậy nên được khuyến khích, chứ không phải trừng phạt,” tuyên bố từ Đại sứ quán Trung Quốc nhấn mạnh.
Trước đó, trong chiến dịch tranh cử hồi tháng Tư, Thủ tướng Anthony Albanese khẳng định cảng Darwin phải thuộc về người Úc, viện dẫn lý do an ninh và chủ quyền quốc gia. Ông cho biết chính phủ đang xây dựng kế hoạch cụ thể để mua lại cảng từ tay Landbridge – bằng biện pháp trực tiếp hoặc thông qua bên thứ ba – và sẽ không ngần ngại can thiệp nếu không tìm được đối tác tư nhân phù hợp.
Tuyên bố ngày 26 Tháng Năm từ một người phát ngôn Chính phủ Úc tái khẳng định lập trường này, gọi cảng Darwin là “một tài sản hạ tầng mang tầm quan trọng quốc gia”, vừa đóng vai trò kinh tế, vừa là mắt xích trong chiến lược an ninh ở khu vực Bắc Úc – nơi Canberra đang mở rộng căn cứ quân sự để tiếp nhận luân phiên lực lượng Mỹ, trong đó có máy bay ném bom chiến lược và chiến đấu cơ hiện đại.
Quyết định cho công ty Trung Quốc thuê cảng Darwin hồi năm 2015 từng gây tranh cãi lớn trong nội bộ nước Úc và vấp phải chỉ trích từ chính quyền Mỹ lúc bấy giờ, đặc biệt là Tổng thống Barack Obama – khi Washington đang triển khai lực lượng thủy quân lục chiến tới Darwin như một phần của chiến lược xoay trục sang Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Việc Landbridge tuyên bố “cảng không phải để bán” và tiếp tục vận hành bình thường càng làm căng thẳng thêm mối quan hệ. Phía Trung Quốc cáo buộc Úc đang tìm cách lấy lại cảng vào thời điểm bắt đầu sinh lời, sau nhiều năm vận hành mà không có lợi nhuận.
Tuy nhiên, phía Canberra phản bác rằng lợi ích kinh tế không thể đặt trên an ninh quốc gia, nhất là trong bối cảnh quan hệ chiến lược với Mỹ ngày càng sâu sắc, còn Bắc Kinh tiếp tục mở rộng ảnh hưởng trong khu vực.
— Tweets Begins (@SamResol) May 26, 2025
China's Ambassador Xiao Qian criticizes Australia's plan to reclaim Darwin Port from Chinese-owned Landbridge, calling it "ethically questionable." He warns it could damage improving bilateral ties amid national security and trade concerns. #DarwinPort #ChinaAustralia pic.twitter.com/5bHSR1Metr
Giới quan sát nhận định rằng dù Úc từng cố gắng hạ nhiệt quan hệ với Trung Quốc trong hai năm qua, thì cảng Darwin vẫn là “vết gợn địa chính trị” khó xóa. Việc để một công ty Trung Quốc kiểm soát một cửa ngõ chiến lược ở sát căn cứ quân sự Mỹ là nguy cơ lớn về tình báo, hậu cần và kiểm soát luồng vận tải trong mắt các nhà hoạch định chính sách quốc phòng Úc.
Hiện chưa rõ Canberra sẽ tiến hành thu hồi cảng bằng con đường pháp lý, thỏa thuận tài chính, hay thông qua luật đặc biệt. Tuy nhiên, giới chức Trung Quốc đã ngầm phát tín hiệu rằng họ sẽ không để yên nếu thỏa thuận bị đơn phương phá vỡ.
Landbridge – một công ty tư nhân Trung Quốc có liên hệ với quân đội Trung Quốc theo một số cáo buộc từ phương Tây – được cho là sẽ phản ứng gay gắt nếu bị buộc giao lại cảng. Điều này có thể dẫn tới tranh chấp pháp lý quốc tế hoặc trả đũa thương mại, tái khơi lại căng thẳng từng khiến Úc thiệt hại nặng nề trong xuất khẩu sang Trung Quốc giai đoạn 2020–2021.
Trong khi đó, chính phủ Albanese dường như đang tìm cách cân bằng giữa chủ quyền và quan hệ ngoại giao, nhưng vẫn thể hiện rõ ràng: khi an ninh quốc gia bị đặt lên bàn cân, Úc sẽ không nhượng bộ. (T/H, D/V)
