Người Đã Chích Ngừa Covid-19 Có Thể Lây Vi Khuẩn Corona?

Dù việc chích ngừa đã cho thấy sự tiến bộ đáng kể trong việc kềm chế việc lây lan vi khuẩn corona tại Mỹ và một số nước khác trong thời gian qua, vẫn còn có nghi ngại về việc người đã chích ngừa có phải không còn bị lây lan dịch bệnh hay truyền nhiễm vi khuẩn cho người khác. Điều Phối Viên Dự Án & Giáo Sư Khoa Học tại Trung Tâm Y Tế Đại Học Vanderbilt là Sanjay Mishra đã có bài phân tích về vấn đề này được đăng trên trang mạng www.theconversation.com hôm 25 tháng 5 năm 2021.

******* 

Khi Trung Tâm Kiểm Soát và Ngăn Ngừa Bệnh Tật Hoa Kỳ (CDC) thay đổi các hướng dẫn của họ về việc đeo khẩu trang vào ngày 13 tháng 5 năm 2021, nhiều người Mỹ vẫn còn một ít nhầm lẫn. Hiện nay bất cứ ai đã chích ngừa đầy đủ có thể tham gia vào các hoạt động bên trong và bên ngoài nhà, lớn hay nhỏ, không cần đeo khẩu trang hay giữ khoảng cách với người khác.

Anthony Fauci, trưởng cố vấn y tế cho Tổng Thống Biden, nói rằng hướng dẫn mới “dựa vào sự phát triển của khoa học” và “phục vụ như là một sự khuyến khích” đối với 2/3 người Mỹ là những người chưa chích ngừa đầy đủ tiếp tục đi chích ngừa.

Nhưng một số người không thể chích ngừa bởi vì các điều kiện tiềm ẩn. Những người khác với các hệ thống miễn dịch yếu kém, từ bệnh ung thư hay các điều trị y khoa, không thể được bảo vệ hoàn toàn bởi việc chích ngừa của họ. Trẻ em từ 12 tới 15 tuổi đã hội đủ điều kiện để chích ngừa thuốc Pfizer-BioNTech chỉ mới hôm 10 tháng 5 năm 2021. Và không có thuốc chích ngừa Covid-19 được trao thẩm quyền sử dụng cho gần 50 triệu trẻ em dưới 12 tuổi ở Mỹ.

Khi các hạn chế được gỡ bỏ và mọi người bắt đầu bỏ khẩu trang ở nhà, một số người lo ngại: Bạn có thể dính Covid-19 từ người nào đó đã chích ngừa hay không?

Các thuốc chích ngừa không luôn luôn ngăn chận lây lan

Các nhà nghiên cứu đã hy vọng chế ra các thuốc chích ngừa Covid-19 an toàn sẽ ngăn chận ít nhất một nửa số người được chích ngừa bị dính các triệu chứng Covid-19.

May mắn, các thuốc chích ngừa đã vượt xa các kỳ vọng. Thí dụ, trong 6.5 triệu cư dân của Do Thái, tuổi từ 16 trở lên, thuốc chích ngừa mRNA Covid-19 của công ty Pfizer–BioNTech đã được tìm thấy 95.3% hiệu quả sau khi chích hai liều. Trong vòng 2 tháng, trong số 4.7 triệu người đã chích ngừa đầy đủ, số lây nhiễm được khám phá đã giảm 30 lần. Tương tự như thế tại California và Texas, chỉ 0.05% nhân viên chăm sóc sức khỏe đã chích ngừa đầy đủ thử nghiệm dương tính với Covid-19.

Các nhà phát triển thuốc chích ngừa thường hy vọng rằng, cộng vào với việc ngăn ngừa bệnh, các thuốc chích ngừa của họ sẽ đạt được “miễn dịch tiệt trùng,” nơi mà việc chích ngừa ngăn chận vi trùng có thể xâm nhập vào cơ thể. Việc miễn dịch tiệt trùng này có nghĩa là một người đã chích ngừa sẽ không bị dính vi khuẩn,  không truyền nhiễm vi khuẩn nữa. Tuy nhiên, đối với thuốc chích ngừa hiệu quả, nó không cần ngăn chận vi trùng truyền nhiễm một người đã miễn dịch.

Thí dụ, thuốc chích ngừa bại liệt không hoạt động Salk không hoàn toàn ngăn chận vi khuẩn bại liệt gia tăng trong ruột con người. Nhưng nó rất có hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh què quặt bởi vì nó kích hoạt các kháng thể ngăn chận vi khuẩn truyền nhiễm não và cột tủy sống. Các thuốc chích ngừa tốt cung cấp việc huấn luyện hiệu quả và bền bỉ cho hệ thống miễn dịch của cơ thể, vì thế khi nó gặp tác nhân gây bệnh, nó sẵn sàng đối phó tối ưu.

Khi nói đến Covid-19, các nhà miễn dịch học vẫn đang tìm ra điều mà họ gọi là “các mối tương quan của việc bảo vệ,” các yếu tố tiên đoán làm sao một người được bảo vệ chống lại các vi khuẩn corona. Các nhà nghiên cứu tin rằng một lượng “kháng thể trung hòa” tối ưu, loại không chỉ trói vi khuẩn mà cũng ngăn chận nó truyền nhiễm, là đủ để chống lại sự tái diễn bị nhiễm bệnh. Nhiều khoa học gia cũng đang đánh giá độ lâu dài của việc miễn dịch mà các thuốc chích ngừa Covid-19 cung cấp và vị trí hoạt động của nó trong cơ thể.

Người đã chích ngừa có thể lây lan vi khuẩn corona?

Các nhà miễn dịch học dự đoán các thuốc chích ngừa bảo vệ chống lại các bệnh do vi khuẩn gây ra cũng giảm việc truyền nhiễm của vi khuẩn sau khi chích ngừa. Nhưng thật khó để tìm ra sự chắc chắn là người đã chích ngừa không lây lan vi trùng.

Covid-19 cho thấy một thách thức đặc biệt bởi vì người không có triệu chứng và sự truyền nhiễm trước khi có triệu chứng có thể lây lan bệnh – và việc theo dõi tiếp xúc không đầy đủ và việc thử nghiệm có nghĩa là những người không có các triệu chứng thì rất hiếm khi được phát hiện. Một số các nhà khoa học phỏng đoán rằng số lượng truyền nhiễm Covid-19 không có triệu chứng trong tổng dân số có thể là cao gấp 3 tới 20 lần hơn con số trường hợp được xác nhận. Nghiên cứu cho thấy rằng các trường hợp bị lây Covid-19 không ghi báo trong những người không có triệu chứng hay đã trải qua bệnh rất nhẹ có thể chiếm tới 86% tất cả những người truyền nhiễm, dù nghiều nghiên cứu khác ngược lại với các phỏng đoán cao.

Trong một nghiên cứu, CDC đã thử nghiệm nhân viên chăm sóc sức khỏe và các công nhân ở tuyến đầu khác tại 8 địa điểm đối với việc truyền nhiễm SARS-CoV-2 hàng tuần trong vòng 3 tháng, bất kể các triệu chứng hay các tình trạng chích thuốc ngừa. Các nhà nghiên cứu khám phá rằng những người tham dự có miễn dịch hoàn toàn là 25 lần ít hơn để thử nghiệm dương tích đối với Covid-19 so với những người chưa chích ngừa. Các khám phá như thế này ám chỉ rằng nếu những người đã chích ngừa được bảo vệ rất tốt khỏi bị truyền nhiễm gì cả, họ cũng không thể lây vi khuẩn. Nhưng không có việc theo dõi tiếp xúc để theo dõi việc truyền nhiễm trong dân số lớn hơn, thật không thể biết giả định có đúng không.

Điều chúng tôi biết chắc là nếu người nào bị bệnh vì Covid-19 sau khi chích ngừa, mà được gọi là “nhiễm trùng đột phá,” thì các triệu chứng sẽ nhẹ hơn. Các nghiên cứu đã cho thấy rằng người đã thử nghiệm dương tính với Covid-19 sau khi chích liều đầu tiên thì có các mức độ vi khuẩn thấp trong cơ thể của họ hơn là những người không có chích ngừa mà thử nghiệm dương tính. Các nhà nghiên cứu tin rằng việc giảm lượng vi khuẩn cho thấy rằng những người đã chích ngừa dù có dính vi khuẩn cũng sẽ bị nhiễm trùng ít hơn bởi vì họ sẽ có rất ít vi khuẩn có thể lây lan cho những người khác.

Một nghiên cứu chưa được các đồng nghiệp đánh giá cho thấy rằng thuốc chích ngừa mRNA Covid-19 của Moderna có thể tạo ra các kháng thể chống lại vi khuẩn corona trong nước miếng và nước mũi. Bởi vì đó là nơi SARS-CoV-2 xâm nhập, các kháng thể trong miệng và trong mũi sẽ chận vi khuẩn vào cơ thể, việc cung cấp hiệu quả “miễn dịch diệt trùng.” Điều này cũng có nghĩa là những người đã chích ngừa có khả năng không lây lan vi khuẩn qua các giọt nước thuộc hệ hô hấp.

Những bằng chứng này là đầy hứa hẹn. Nhưng không có các nghiên cứu thêm, thì các khoa học gia chưa có thể kết luận rằng các thuốc chích ngừa Covid-19 thực sự bảo vệ chống lại tất cả việc truyền nhiễm. Các nghiên cứu nỗ lực trả lời trực tiếp câu hỏi này qua việc theo dõi tiếp xúc chỉ mới bắt đầu: Các nhà nghiên cứu sẽ theo dõi việc truyền nhiễm Covid-19 trong những tình nguyện viên đã chích ngừa và chưa chích ngừa và các tiếp xúc gần gũi của họ.

Việc bảo vệ và phòng ngừa đi đôi với nhau

Các thuốc chích ngừa giúp làm giảm sự lây lan của bệnh truyền nhiễm bằng việc phá vỡ hệ thống lây nhiễm. Đối với những người bị lây nhiễm ngày càng có ít người không được bảo vệ để truyền vi khuẩn cho họ. Đây là cách thuốc chích người làm tăng miễn dịch cộng đồng – những người dễ bị và chưa được miễn dịch bao quanh bởi một “cộng đồng” người đã trở thành miễn dịch, nhờ việc chích ngừa hay bị truyền nhiễm trước đây. Nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, với sự kết hợp các lý do sinh học và xã hội, chỉ riêng việc chích ngừa thì khó có thể đạt được miễn dịch cộng đồng chống lại Covid-19 và kềm chế hoàn toàn vi khuẩn corona.

Thực tế, chỉ việc chích ngừa không thôi thì có thể mất thời gian dài để diệt trừ bệnh. Ngay cả các bệnh gần “bị loại trừ” – như thủy đậu, sởi và ho gà – có thể phục hồi với miễn dịch suy yếu và giảm số người chích ngừa.

Sự bùng phát gần đây của truyền nhiễm trong số những người dân New York đã chích ngừa cho thấy rằng người đã chích ngừa không chỉ vẫn có thể bị lây nhiễm, mà họ còn có thể truyền nhiễm vi khuẩn corona cho những người tiếp xúc gần gũi. Nhiều nhóm được thử nghiệm, như các đội thể thao chuyên nghiệp, nêu bật sự thật rằng các truyền nhiễm nhẹ, không có triệu chứng trong số những người đã chích ngừa trong tổng dân số có thể thực sự thường xuyên hơn như được báo cáo. Sự bùng phát tương tự trong các công nhân phi trường tại Singapore cho thấy rằng, ngay cả trong số những người đã chích ngừa, các biến thể truyền nhiễm mới và nhanh hơn có thể lây lan nhanh.

Các hướng dẫn nới lỏng của CDC về việc đeo khẩu trang nhằm trấn an những người đã chích ngừa rằng họ an toàn không bị bệnh nặng. Và đúng là vậy. Nhưng bức tranh thì ít rõ ràng hơn đối với những người không chích ngừa tương tác với họ. Cho đến khi gần tới miễn dịch cộng đồng chống lại Covid-19 đạt được, và bằng chứng rõ ràng cho thấy rằng những người đã chích ngừa không lây lan vi khuẩn, tôi và nhiều nhà miễn dịch học tin là tốt hơn nên tránh các tình huống có nhiều cơ hội để bị truyền nhiễm. Việc chích ngừa đi đôi với đeo khẩu trang tiếp tục và giữ khoảng cách với người khác vẫn là cách hữu hiệu để giữ an toàn hơn. (V/B)