Làn sóng thứ tư COVID-19: Các biến thể ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc-xin
Thế giới đang phải đối mặt với làn sóng dịch thứ 4 với các chủng biến thể có khả năng ảnh hưởng đến hiệu quả bảo vệ của vắc-xin.
Các nước trên thế giới đang không ngừng tăng tốc tiêm chủng. Tuy nhiên, phân tích số liệu dịch bệnh cho thấy làn sóng dịch thứ ba chạm đáy vào ngày 10/1, nhưng làn sóng thứ 4 lại gia tăng kể từ ngày 16/2. Nhiều chuyên gia đã theo dõi chặt chẽ diễn biến của dịch bệnh. Trước sự xuất hiện của làn sóng dịch thứ 4, chuyên gia virus học châu Âu, Tiến sĩ Dong Yuhong đã đưa ra phân tích.
Làn sóng thứ tư của dịch bệnh đang gia tăng mạnh mẽ
Tình hình dịch bệnh tiếp tục giảm trong tháng 1 và tháng 2 năm 2021. Tuy nhiên, trong vòng 4 tuần tiếp theo, đường cong dịch bệnh ngày càng trầm trọng hơn qua từng tuần, đạt đỉnh điểm kể từ khi dịch trở lại, và tình hình không mấy khả quan. Dịch bệnh ở Mỹ sau vài tuần ổn định đã bắt đầu tăng trở lại. Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Valensky lo lắng nói: “Một thảm họa đang đến gần” và “Tôi lo sợ”.
Đẩy nhanh tiêm chủng, vì sao dịch vẫn bùng phát
Tính đến ngày 2/4, dữ liệu từ Đại học Oxford (Thế giới của chúng ta trong Dữ liệu) ở Anh cho thấy, 4,4% người dân trên toàn thế giới đã nhận được ít nhất một liều vắc-xin và 1,7% được tiêm vắc-xin hoàn chỉnh. Tỷ lệ tiêm chủng chung trên thế giới còn tương đối thấp. Tiến sĩ Dong Yuhong cho rằng, sự sụt giảm của đợt dịch thứ ba trong tháng 1 và tháng 2 có thể không phải nhờ tác dụng của vắc-xin. Đó có thể là do quy luật nội tại của sự lây lan và sự lây lan của các chủng biến thể virus.
Tuy nhiên, rất khó để đưa ra kết luận cuối cùng, bởi vì các nhà khoa học mới chỉ biết về loại virus Vũ Hán hơn một năm, mọi thứ về nó vẫn đang được khám phá và tìm hiểu.
Dịch bệnh tăng vọt, virus đột biến lây lan nhanh chóng
Tiến sĩ Dong Yuhong phân tích, lý do khiến đợt đại dịch thứ tư gia tăng là do sự lây lan nhanh chóng của 7 loại biến thể. Đặc biệt là biến thể của Anh.
Kể từ khi phát hiện ra biến thể virus D614G vào tháng 2 năm ngoái, coronavirus mới đã không ngừng đột biến. D614G chủ yếu tăng tốc độ lây nhiễm, khi chuyển sang phiên bản Anh, không chỉ tốc độ truyền tăng mà tỷ lệ tử vong cũng tăng lên. Ở Nam Phi và Brazil, đột biến trốn tránh miễn dịch đã xuất hiện. Do đó, sự đột biến của coronavirus mới dường như đang được tiến hành theo từng bước.
1. D614G: Sức truyền gấp 5-10 lần chủng ban đầu, và các virus biến thể tiếp theo đều bị đột biến trên cơ sở của nó.
2. Biến thể Anh: Là biến thể gây ảnh hưởng lớn nhất đến thế giới, không chỉ gia tăng mức độ lây lan mà nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y khoa Anh cho thấy tỷ lệ tử vong do nhiễm biến thể này đã tăng 64%.
3. Biến thể Nam Phi: Tốc độ lây truyền nhanh, và có chức năng trốn miễn dịch mạnh mẽ. Điều này là do nó chứa một vị trí đột biến quan trọng E484K, có thể làm suy yếu hiệu quả của các kháng thể do cơ thể người tạo ra cũng như tác dụng của vắc-xin.
4. Biến thể Brazil: Khả năng lây lan đã tăng lên 150%, tỷ lệ tử vong khi nhiễm biến thể này cũng tăng lên 45%, và nó cũng có chức năng trốn miễn dịch mạnh mẽ. Nó được phát hiện lần đầu tiên ở Manaus, Brazil, sau đó cũng được phát hiện ở du khách Nhật Bản đã từng đến du lịch tại Brazil. Dịch bệnh ở Brazil tiếp tục tăng cao cũng là do biến thể này. Không chỉ vậy, biến thể Brazil còn có các biến thể thế hệ thứ hai và thứ ba.
5. Biến thể Philippine: Virus biến thể được phát hiện gần đây ở Philippines là biến thể thế hệ thứ ba của biến thể Brazil. Dịch ở Philippines cũng tăng mạnh trong thời gian gần đây. Tuy nhiên, do thời gian phát hiện ra virus biến thể Philippine ngắn nên vẫn chưa có nghiên cứu rõ ràng.
6. Biến thể California: Một biến thể quan trọng ở Mỹ, với mức độ phổ biến tăng 20%. Các biến thể California được phát hiện vào tháng 7 năm ngoái, bắt đầu lây lan nhanh chóng vào cuối năm ngoái, khi số lượng các trường hợp bệnh ở California tăng lên chóng mặt. Vị trí đột biến chính của nó là L452R, có khả năng trốn thoát miễn dịch ở mức trung bình.
7. Biến thể New York: Được tìm thấy ở New York, Mỹ vào tháng 11 năm ngoái, cũng ẩn chứa nguy cơ trốn miễn dịch.
8. Biến thể của Pháp: Các chuyên gia nhận định rằng, biến thể mới được phát hiện tại Pháp đáng ngại hơn do nó có thể “qua mặt” cả xét nghiệm PCR tiêu chuẩn hiện nay.
Tiến sĩ Dong Yuhong cho rằng, thực tế trong quá trình lây truyền virus, để không ngừng thích ứng với áp lực hệ thống miễn dịch của môi trường vật chủ mới, virus sẽ liên tục thay đổi. Sự thay đổi của virus là một hiện tượng liên tục, nhưng mọi người sẽ không chú ý đến hầu hết các đột biến. Những biến thể gây lo ngại là những biến thể có tác động lớn hơn và đe dọa nhiều hơn đến sức khỏe của người dân.
Gần đây, một loại virus biến thể cũng được tìm thấy ở Ấn Độ. Tuy nhiên, Bộ Y tế Ấn Độ tuyên bố rằng, tỷ lệ người nhiễm loại virus biến thể này rất thấp và cho rằng sự gia tăng nhanh chóng của dịch ở Ấn Độ không liên quan gì đến loại biến thể virus này.
Các biến thể virus ảnh hưởng đến hiệu quả của vắc-xin
Tiến sĩ Dong Yuhong cho biết: Một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất về các biến thể của virus là liệu chúng có ảnh hưởng đến hiệu quả của các loại vắc-xin hiện có hay không. Vào tháng 3, Tạp chí Y khoa Anh đã công bố một đánh giá tóm tắt hiệu quả của 8 loại vắc-xin coronavirus mới hiện tại đối với các loại virus biến thể.
Kết quả các thí nghiệm khác trên người cho thấy, tỷ lệ bảo vệ của hai loại vắc-xin Johnson & Johnson và Novavacs chống lại các biến thể Nam Phi đã giảm đáng kể, chỉ còn 57% và 60%.
Về hiệu quả của các loại vắc-xin khác nhau chống lại các biến thể của Anh, vẫn chưa có báo cáo nghiên cứu rõ ràng, nhưng Modena đã có một báo cáo cho thấy, vắc-xin có thể bị giảm khả năng liên kết để trung hòa các kháng thể đối với các biến thể của Anh. Các công ty vắc-xin khác cũng đang đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển “mũi tiêm tăng cường” để chống lại các loại virus biến thể. Tuy nhiên, hiệu quả của nó thì vẫn cần thời gian để theo dõi. (NTD)
