Căng thẳng gia tăng với Trung Quốc, Thủ tướng Úc tuyên bố cứng rắn, phản đối Thủ hiến Andrews theo đuổi BRI

Ngày 11/6, Thủ tướng Úc Scott Morrison tuyên bố, nước này sẽ không từ bỏ các giá trị của đất nước trước “sự ép buộc” từ Trung Quốc sau khi Bắc Kinh khuyến cáo sinh viên Trung Quốc “cẩn trọng” khi du học tại nước này do vẫn còn tồn tại nạn phân biệt chủng tộc.

Phát biểu trên đài phát thanh 2GB, ông Morrison cho hay, Úc cung cấp các sản phẩm du lịch và giáo dục tốt nhất trên thế giới và sinh viên Trung Quốc sẽ là người quyết định có đi du học tại Úc hay không.

Ông Morrison lưu ý, Úc là một quốc gia thương mại mở nhưng ông sẽ “không bao giờ đánh đổi các giá trị của Úc trước sự ép buộc từ bất cứ nơi nào”. Ông nhấn mạnh: “Một điều mà Úc sẽ luôn thực hiện là hành động vì lợi ích quốc gia và không bao giờ sợ hãi bởi các mối đe dọa”.

Đây là lần đầu tiên Thủ tướng Úc dùng từ “ép buộc” kể từ khi gia tăng các căng thằng ngoại giao giữa hai nước trong những tuần vừa qua.

Ông Morrison cũng lên tiếng phản đối việc tiểu bang Victoria theo đuổi kế hoạch ký thỏa thuận hợp tác với Trung Quốc và cho rằng đây là hành động không phù hợp lợi ích quốc gia của Úc.

Phát biểu trên đài phát thanh địa phương 3AW, ông Morrison kêu gọi Thủ hiến tiểu bang Victoria Daniel Andrews cần xem xét hủy bỏ thỏa thuận nói trên. Ông Morrison khẳng định, thỏa thuận vốn có liên quan tới Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) của Trung Quốc – không phù hợp với chính sách đối ngoại của Úc và không được Canberra công nhận. Có nhiều vấn đề liên quan đến an ninh và bảo mật quốc gia thuộc thẩm quyền chính phủ liên tiểu bang giải quyết. Do đó, các chính quyền tiểu tiểu bang cần tham vấn với chính phủ liên tiểu bang và loại bỏ việc tự ý ra quyết định không phù hợp với chính sách quốc gia.

Theo truyền thông Úc, tham gia sáng kiến này cho phép Trung Quốc đầu tư vào các dự án tại hạ tầng cơ sở tại tiểu bang Victoria và các công ty thuộc tiểu bang Victoria có thể tham gia các dự án đầu tư của Trung Quốc ở nước ngoài. Tuy vậy, cũng có thông tin cho rằng, ngoài các dự án hạ tầng cơ sở, Trung Quốc còn muốn đầu tư vào nhiều lĩnh vực như công nghệ sinh học, nông nghiệp, thực phẩm, mỹ phẩm và một số ngành công nghiệp khác. Song đây mới chỉ là những thông tin không chính thức. Thực tế, chính quyền liên tiểu bang của Úc cũng không biết chính xác thỏa thuận mà tiểu bang Victoria đã ký với Trung Quốc trong khuôn khổ sáng kiến này. Bộ trưởng Nội vụ Peter Dutton từng yêu cầu tiểu bang Victoria công khai các chi tiết trong thỏa thuận trên.  

Tháng 10/2018, ông Andrews bất ngờ tuyên bố đã ký kết biên bản ghi nhớ về việc tham gia vào một thỏa thuận hợp tác giữa tiểu bang Victoria và Trung Quốc, bất chấp sự phản đối từ phía chính phủ và giới chính trị liên tiểu bang. Thỏa thuận dự kiến sẽ được ký kết vào tháng 3 năm nay, nhưng đã bị lùi lại do đại dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19.

Việc tham gia Sáng kiến Vành đai-Con đường của tiểu bang Victoria khiến chính quyền liên tiểu bang Úc không hài lòng. Thời gian gần đây, khi quan hệ giữa Úc và Trung Quốc và quan hệ giữa Mỹ với Trung Quốc gia tăng căng thẳng, vấn đề này một lần nữa được nêu ra. Tháng trước, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo đã cảnh báo sẽ ngừng kết nối nếu Úc không làm rõ việc tham gia Sáng kiến Vành đai-Con đường do lo ngại việc tiểu bang Victoria tham gia sáng kiến này sẽ đe dọa đến mạng lưới chia sẻ thông tin tình báo Five Eyes mà Úc là một thành viên.

Quan hệ Úc-Trung Quốc hiện đang ở mức thấp nhất, trong bối cảnh Bắc Kinh vừa đưa ra khuyến cáo sinh viên và khách du lịch không nên tới Úc với lý do xuất hiện tình trạng gia tăng phân biệt chủng tộc và bạo lực trong thời kỳ đại dịch.

Vài tuần trước, Trung Quốc đã thông báo áp thuế nhập khẩu 80% đối với mặt hàng lúa mạch từ Úc và ra lệnh cấm nhập thịt bò từ bốn công ty chế biến lớn của Úc. (T/H, TGVN)