Tìm ra lý do khiến người trẻ khỏe tử vong vì Covid-19
Vào tháng 12, một nhóm các nhà khoa học tại Viện Roslin ở Edinburgh đã phát hiện ra 5 gen quan trọng làm tăng khả năng tử vong của một bệnh nhân Covid-19.
Mới 21 tuổi, Chloe Middleton (sống tại Beaconsfield ở Buckinghamshire) sôi nổi, vui vẻ, tốt bụng và đang có một tương lai tươi sáng. Là người trẻ trung, khỏe mạnh, không có bệnh lý nền tiềm ẩn nên không Chloe nằm trong nhóm có nguy cơ nhiễm COVID-19 trong thời điểm dịch bệnh đang “bủa vây” khắp thế giới. Cô càng không nằm trong nhóm có nguy cơ tử vong nếu mắc bệnh.
Tuy nhiên, thật đáng kinh ngạc, Chloe Middleton đã trở thành một trong những nạn nhân đầu tiên và trẻ nhất của Vương quốc Anh qua đời vì COVID-19 vào tháng 3 năm ngoái.
Đó là một đòn giáng mạnh vào gia đình cô. Sự ra đi của cô cũng như một lời cảnh tỉnh lớn đối với những người trẻ tuổi, những người dường như đã tin rằng họ có khả năng chống lại virus SARS-CoV-2.
Trên Facebook, Diane Middleton – mẹ của cô, cảnh báo những người tin rằng Covid-19 là bệnh chỉ ảnh hưởng đến người già. “Xin hãy nghĩ lại, loại virus này đã cướp đi sinh mạng của cô con gái 21 tuổi của tôi”, bà viết.
Có lập luận cho rằng những nhóm người có nguy cơ cao nhất đối với bệnh Covid-19 là người già yếu và bị bệnh mãn tính. Số liệu thu thập cho thấy gần 75% trong số 118.000 ca tử vong của Vương quốc Anh cho đến nay là những người trên 75 tuổi.
Tuổi tác và bệnh tật làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến cơ thể khó chống lại virus và hệ lụy mà nó gây ra.
Nhưng cũng có một thực tế đáng lo ngại là một số người, như Chloe, dù bình thường rất khỏe mạnh nhưng khi nhiễm virus vẫn có thể trở nên nghiêm trọng. Những trường hợp dưới 30 tuổi tử vong do Covid-19 rất hiếm gặp, có thể nói trường hợp của Chloe là duy nhất nên khiến các bác sĩ rất bối rối.
Số liệu của Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh cho thấy chỉ hơn 9% số người chết – tổng số khoảng 11.000 người cho đến nay – xảy ra ở độ tuổi từ 45-64, có nghĩa là không có nhiều nạn nhân ở tuổi trung niên. Một số người trong số họ đã mắc bệnh lâu dài hoặc các vấn đề sức khỏe như béo phì, làm giảm cơ hội kháng cự với loài virus này.
Đến nay, các nhà khoa học đã tìm ra manh mối quan trọng lý do khiến người trẻ cũng có thể tử vong vì Covid-19. Và họ cho rằng có thể là do DNA của người bệnh.
Sự khác biệt quan trọng trong cấu tạo gen của mỗi người có thể giải thích tại sao một số người sau khi nhiễm bệnh lại nhanh chóng trở nên nghiêm trọng, trong khi những người khác hầu như không mắc một triệu chứng nào.
Giáo sư Eleanor Riley, chuyên gia về hệ thống miễn dịch và bệnh truyền nhiễm tại Đại học Edinburgh, cho biết: “Chúng tôi không biết tại sao những người trẻ khỏe mạnh lại mắc bệnh Covid như vậy nhưng có một khả năng là do di truyền. Có thể họ đã thừa hưởng các biến thể di truyền từ cha mẹ, điều này khiến họ gặp nguy hiểm”.
Vào tháng 12, một nhóm các nhà khoa học tại Viện Roslin ở Edinburgh đã phát hiện ra 5 gen quan trọng làm tăng khả năng tử vong của một bệnh nhân Covid-19.
Các gen – được tạo thành trên DNA bên trong tế bào của chúng ta – mang các chỉ dẫn cho mọi quá trình sinh học trong cơ thể, bao gồm cả cách tạo ra các tế bào của hệ miễn dịch để chống lại virus.
Nhóm nghiên cứu đã nghiên cứu 2.244 bệnh nhân Covid bị bệnh nặng, bao gồm hơn 200 người được đưa vào chăm sóc đặc biệt, 3/4 số ca không thở được nếu không có sự trợ giúp của máy móc và hơn 1/5 số ca đã tử vong.
Mẫu máu được sử dụng để quét DNA của từng bệnh nhân và kết quả được so sánh với DNA của những người khỏe mạnh để phát hiện bất kỳ sự khác biệt lớn nào về di truyền có thể giải thích tình trạng nguy kịch của họ.
Trong số 20.000 gen của cơ thể con người, các nhà khoa học nhận thấy những bệnh nhân bị bệnh nặng có 5 sự khác biệt lớn trong gen của họ. Và tất cả chúng đều đóng một phần quan trọng trong phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với bệnh.
Gen TYK2: Nếu gene này bị lỗi, phản ứng miễn dịch có thể hoạt động quá mức. Do đó, bệnh nhân có nguy cơ bị viêm phổi gây tổn thương nặng. Đây thường là nguyên nhân thực sự gây tử vong ở Covid, chứ không phải do chính virus.
Một thủ phạm khác là IFNAR2 – một gen chịu trách nhiệm lập trình sản xuất interferon, một phân tử khởi động phản ứng của toàn bộ hệ thống miễn dịch khi có dấu hiệu đầu tiên của sự hiện diện của virus. Khi gen này bị trục trặc, lượng interferon không đủ sẽ được giải phóng – tạo điều kiện cho virus khởi đầu và cho phép nó nhanh chóng tái tạo trước khi có bất kỳ sự kháng thuốc nào.
Kết quả cuối cùng là con người nhanh chóng bị đe dọa tính mạng. Những phát hiện này không có khả năng giúp sàng lọc di truyền định kỳ của bệnh nhân, vì vẫn chưa có xét nghiệm tiêu chuẩn, và ngay cả khi làm như vậy sẽ cực kỳ tốn thời gian và chi phí. Nhưng nó cũng cung cấp cho các bác sĩ thêm manh mối về cách điều trị tốt hơn cho những bệnh nhân mắc bệnh nặng.
Ví dụ, một nhóm thuốc mới được gọi là chất ức chế JAK – đã được sử dụng cho bệnh nhân viêm khớp dạng thấp và các tình trạng viêm khác – có thể làm giảm tình trạng viêm do lỗi trong gen TYK2 gây ra.
Nghiên cứu được công bố vào tháng trước cho thấy loại thuốc này đã ngăn ngừa tử vong ở những bệnh nhân bị Covid nặng.
Giáo sư Andrew Easton, nhà virus học tại Đại học Warwick, cho biết việc phát hiện ra 5 gen bất thường có ý nghĩa quan trọng bởi vì nó có một số giải thích khoa học cho lý do tại sao một người trưởng thành trẻ khỏe mạnh lại trở thành nạn nhân của nhiễm trùng nặng.
“Nó không thể chỉ là một sự kiện ngẫu nhiên, mà phải có một yếu tố tiềm ẩn. Chúng tôi chỉ không biết nó là gì trong nhiều trường hợp. Ngoài khuynh hướng di truyền, nó cũng có thể là do các yếu tố nguy cơ khác mà chúng tôi chưa xác định được, chẳng hạn như tổn thương do nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ em hoặc điều gì đó khác trong tiền sử bệnh khiến chúng dễ bị bệnh nặng hơn”, giáo sư Easton nói.
Không chỉ nguy cơ nhiễm trùng Covid nghiêm trọng mà gen của chúng ta cũng xác định phần lớn khả năng chúng ta phát triển nhiễm trùng huyết – một biến chứng chết người của bệnh Covid-19. Nhiễm trùng huyết xảy ra khi hệ thống miễn dịch vô tình bắt đầu gửi các hóa chất chống nhiễm trùng đi khắp cơ thể, thay vì chỉ đến khu vực nhiễm trùng.
Những hóa chất này gây ra chứng viêm nghiêm trọng và tấn công các mô và cơ quan khỏe mạnh, khiến chúng nhanh chóng bị hỏng. Nó thường gây chết người – đôi khi giết chết bệnh nhân trong vòng 24 giờ.
Một bài báo được xuất bản vào tháng Giêng đã tiết lộ 23 gen khác nhau có thể liên quan đến việc tăng tính nhạy cảm với nhiễm trùng huyết ở những người bị nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
Một lần nữa, các biến thể bất thường trong các gen này có nghĩa là một số người – bao gồm cả những người trưởng thành trẻ tuổi, cân đối và khỏe mạnh – có thể mắc bệnh nặng và chết vì nhiễm trùng huyết cao hơn.
Tiến sĩ Ron Daniels, thuộc tổ chức từ thiện Sepsis Trust, nói: “Rõ ràng ngay từ đầu đại dịch này xuất hiện, hầu hết các bệnh nhân Covid bị bệnh nặng đều phát triển nhiễm trùng huyết. Điều này bao gồm những người trẻ tuổi bị bệnh nặng – và gần như chắc chắn rằng những người trẻ khỏe mạnh này cũng có khuynh hướng di truyền”.
Trong khi di truyền đóng một vai trò nào đó, Giáo sư Riley cho biết đây cũng có thể là một câu hỏi đơn giản về mức độ nhiễm virus mà mọi người tiếp xúc vào thời điểm nhiễm bệnh. Đây được gọi là liều lây nhiễm, lượng virus cần đưa vào cơ thể để kích hoạt nhiễm trùng.
Trong trường hợp của Covid-19, loại virus này đang chứng tỏ khả năng lây lan đến mức các nhà khoa học nghĩ rằng chỉ cần vài trăm hạt virus cực nhỏ xâm nhập vào mắt, mũi hoặc miệng là có thể dẫn đến nhiễm bệnh. Với một số loại bệnh khác, cần tới hàng nghìn virus mới kích hoạt bệnh.
Liều lây nhiễm này càng cao, càng có nhiều khả năng các triệu chứng Covid-19 nghiêm trọng sẽ phát triển – ngay cả ở những người có hệ thống miễn dịch hoạt động hết công suất do tuổi còn trẻ. (AFamily)
