Úc không dùng luật Magnitsky ở Châu Á-Thái Bình Dương, theo các nhà phê bình
Bởi Najma Sambul cùng các hãng tin (ABC News)
Đoàn Việt Trung dịch
Khi Úc thông qua luật kiểu Magnitsky vào năm 2021, nó đã trao cho chính phủ quyền trừng phạt các cá nhân đàn áp nhân quyền và tham nhũng.
Các biện pháp trừng phạt là đóng băng tài sản của viên chức, cấm họ đi đến Úc, và hạn chế các giao dịch tài chính của họ, thay vì nhắm vào chính phủ của họ.
Nhưng một số nhóm cộng đồng cho rằng luật này phần lớn là vô nghĩa, vì Úc đã không muốn dùng nó một cách hiệu quả ở khu vực Châu Á-Thái Bình Dương..
Trung Doan [Đoàn Việt Trung], một nhà hoạt động nhân quyền Úc gốc Việt, đã gửi một bản kiến nghị thay mặt cho tổ chức phi lợi nhuận VOICE Australia đến một cuộc điều tra của lưỡng viện Quốc hội về luật Magnitsky.
Ông lập luận rằng chính phủ cố tình tránh trừng phạt những ai thuộc về các quốc gia đối tác thương mại chủ chốt, như Việt Nam và Trung Quốc.
“Có hàng trăm tù nhân chính trị ở Việt Nam, nhưng chưa có một quan chức Việt Nam nào bị trừng phạt theo luật của Úc,” ông Doan nói ông tin rằng chính phủ Úc đang “tự kiểm duyệt” để tránh ảnh hưởng đến mậu dịch.
Ông Doan cho biết: “Úc có quyền trừng phạt những quan chức này, nhưng BNG lại xem luật Magnitsky như một thứ để đó từ từ tính.”
Kể từ khi có luật Magnitsky, Úc đã trừng phạt 122 cá nhân và thực thể, chủ yếu là người Nga, 16 thành viên của junta Myanmar và hai thực thể liên quan đến quân đội vì vi phạm nhân quyền.
Cho đến nay, chưa có quan chức Trung Quốc hay Việt Nam nào bị trừng phạt.
Một bản báo cáo từ cuộc điều tra Quốc hội gần đây đã khuyến nghị chính phủ Úc hãy gia tăng tương tác với xã hội dân sự, và hãy đảm bảo tính nhất quán cao hơn trong việc áp dụng luật.
Bản báo cáo cũng kêu gọi chính phủ “cứu xét cách áp dụng các lệnh trừng phạt theo chủ đề và tìm cách để gia tăng tính nhất quán khi thích hợp”.
Việt Nam ngày càng đàn áp quyền tự do
Cuộc đàn áp đối lập ở Việt Nam đã gia tăng trong những năm gần đây, với các nhà báo, nhà hoạt động và tiếng nói đối lập thường xuyên bị bắt và kết án theo luật an ninh quốc gia.
Vào tháng 2, cựu nhà báo Trương Huy San bị tuyên án 30 tháng tù vì các bài đăng trên Facebook bị coi là “có tác động tiêu cực đến trật tự và an toàn xã hội”, theo truyền thông nhà nước.
Trường hợp của San phản ánh sự suy giảm tự do báo chí ở Việt Nam, nơi Đảng Cộng sản cầm quyền không dung thứ cho bất kỳ sự chỉ trích nào, mặc dù họ cải cách kinh tế và gia tăng hội nhập toàn cầu.
“Khi một tác giả và nhà báo như Trương Huy San bị bịt miệng, không chỉ tiếng nói của anh ta bị chèn ép. Mà là quyền của cả xã hội trong việc tìm kiếm sự thật và trách nhiệm bị chèn ép,” Anh-Thu Võ từ tổ chức phi lợi nhuận PEN America cho biết trong một tuyên bố.
Tại sao Úc chậm hơn các đồng minh
Tiến sĩ Anton Moiseienko, giảng viên cao cấp luật tại Đại học Quốc gia Úc, cho biết sự do dự của Úc trong việc trừng phạt các quan chức từ khu vực châu Á – Thái Bình Dương dựa trên các hiệp định thương mại là không phù hợp với thực tiễn quốc tế.
“Cách của Úc, là không bao giờ động đến một số quốc gia vì các liên kết thương mại, là quá thận trọng. Đó không phải là cách của các quốc gia khác,” Tiến sĩ Moiseienko, người cũng đã gửi một bản kiến nghị đến cuộc điều tra Quốc hội, nói.
Ông lưu ý rằng, khác với Úc, các quốc gia như Mỹ, Vương quốc Anh và EU đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với cá nhân từ nhiều khu vực, cho thấy họ không né một số quốc gia nào.
“Chúng tôi chưa thấy Úc áp đặt các lệnh trừng phạt liên quan đến tham nhũng hoặc vi phạm nhân quyền ở châu Á. Hầu hết đều tập trung vào Nga và Iran,” Tiến sĩ Moiseienko cho biết thêm.
Úc vẫn quan tâm đến nhân quyền trong khu vực
Mặc dù Úc không trừng phạt nhiều cá nhân bị cáo buộc vi phạm nhân quyền ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nhưng vẫn mạnh mẽ tin tưởng về nhân quyền, theo Melissa Conley Tyler, giám đốc Diễn đàn Phát triển, Ngoại giao và Quốc phòng châu Á – Thái Bình Dương (AP4D).
“Các quốc gia lên án các quốc gia khác nếu cái giá họ phải trả là khá thấp. Các quốc gia mà chúng tôi [Úc] có mối quan hệ đa diện, thường thì sự lên án đó có xu hướng nhẹ nhàng hơn,” bà Conley Tyler nói.
Mặc dù vậy, Úc đã lên tiếng về các vấn đề nhân quyền liên quan đến các đối tác thương mại chính của mình, chẳng hạn như phát biểu về Yang Hengjun, một nhà văn và nhà hoạt động dân chủ người Úc gần đây đã được đình chỉ án tử hình ở Trung Quốc.
Úc cũng đã bày tỏ lo ngại về các vi phạm nhân quyền trong khu vực, với Bộ trưởng Ngoại giao Penny Wong gần đây đã chỉ trích việc Thái Lan trục xuất người Uyghur về Trung Quốc.
Bà Conley Tyler cho biết việc Úc sử dụng “đối thoại về nhân quyền”, một hệ thống được thiết kế để khuyến khích cải cách dần dần, là một phương pháp khác để tương tác với các đối tác khu vực như Việt Nam.
“Thay vì chỉ lên án Việt Nam, thì Úc áp dụng một cách tiếp cận khác – làm việc cùng nhau để cải thiện tiêu chuẩn của cả hai bên,” bà Conley Tyler cho biết.
“Mục tiêu là hướng Việt Nam để từ từ quản lý tốt hơn.”
Nhưng các nhà phê bình, bao gồm cả ông Doan, cho rằng cách tiếp cận này thiếu tính trách nhiệm.
“Đối thoại thì được, nhưng với giá nào?” ông nói.
“Các quan chức Việt Nam biết rằng họ sẽ không phải chịu hậu quả, vì vậy họ tiếp tục đàn áp các nhà hoạt động trong khi Úc không làm gì cả.
“Nếu Úc trừng phạt các quan chức có tài sản ở Sydney hoặc có liên kết kinh doanh ở đây, điều đó sẽ gửi một thông điệp thực sự.”
Các lệnh trừng phạt có hiệu quả không?
Tính hiệu quả của các lệnh trừng phạt Magnitsky phụ thuộc vào việc ai bị trừng phạt và cách thức trừng phạt được áp dụng nghiêm ngặt, Tiến sĩ Moiseienko nói.
Ông cho biết cách mà Úc dùng luật Magnitsky phần lớn mang tính biểu tượng.
“Nếu viên chức đó không có tài sản ở Úc, không có liên kết tài chính và không bao giờ có ý định đi đến Úc, thì các lệnh trừng phạt đối với họ phần lớn mang tính biểu tượng,” ông giải thích.
Tuy nhiên, ông lập luận rằng Úc có thể tạo ra ảnh hưởng lớn hơn bằng cách tập trung vào các cá nhân có các liên kết khu vực.
Ông nói: “Nếu trừng phạt để chống lại tham nhũng và vi phạm nhân quyền thì, để hợp lý, Úc nên tập trung nhiều hơn vào khu vực của mình thay vì chỉ theo sau các đồng minh phương Tây.”
Cũng có những lo ngại về khả năng thực thi các lệnh trừng phạt của Úc.
“Văn phòng trừng phạt của Úc hiện chỉ có 27 người, vì vậy khó mà họ thực hiện các lệnh trừng phạt một cách mạnh mẽ như Hoa Kỳ,” ông nói.
Hiện tại, các nhà phê bình cảnh báo rằng việc Canberra không buộc những kẻ xấu ở khu vực chịu trách nhiệm sẽ làm yếu đi vị thế của Úc như một nhà bảo vệ nhân quyền toàn cầu.
“Hãy tưởng tượng một Đông Nam Á nơi những kẻ độc tài hoành hành, không cảm thấy sợ hãi… Tình hình chỉ có thể xấu đi từ đó, ảnh hưởng đến an ninh quốc gia và lợi ích kinh tế của chúng ta,” ông Doan nói.
BNG Úc và đại sứ quán Việt Nam đã được liên lạc để mời trả lời.
ABC News với sự hỗ trợ của Reuters.
