Tháng 8 sẽ đón 2 kỳ ‘Siêu trăng khổng lồ’ nhất năm
‘Siêu trăng cá tầm’ sẽ là siêu trăng thứ hai trong số bốn siêu trăng vào năm 2023 và được xem rõ nhất khi mặt trăng mọc vào ngày 1/8.
“Siêu trăng cá tầm” (Sturgeon Moon) sẽ tròn nhất vào ngày 1/8. Đây là siêu trăng thứ hai trong năm (sau Buck Moon của tháng trước), nó sẽ lớn gần bằng siêu trăng lớn nhất của năm 2023. Lần trăng tròn tiếp theo sẽ diễn ra vào ngày 30/8 tới.
Trăng tròn tháng 8 thường được đặt tên theo loài cá tầm sinh sôi nảy nở của Bắc Mỹ, được tìm thấy ở Ngũ Đại Hồ vào thời điểm này trong năm. Người Anishinaabeg gọi nó là Minoomini Giizis và Mặt trăng ngũ cốc (lúa dại), theo Trung tâm nghiên cứu người Mỹ bản địa.
“Mặt trăng cá tầm” sẽ tròn nhất vào lúc ngày 1/8. Từ Bắc Mỹ, nó sẽ được nhìn thấy rõ nhất khi mọc ở phía đông, mặc dù thời gian chính xác sẽ phụ thuộc vào vị trí của người xem. Khi xuất hiện, mặt trăng sẽ được chiếu sáng hơn 99% khi nó mọc ở phía đông vào lúc hoàng hôn, đối diện với mặt trời lặn.
Siêu trăng cá tầm sẽ đạt độ tròn hoàn hảo vào lúc 4 giờ 30 phút rạng sáng Thứ Tư 2/8 theo múi giờ Úc. Tuy nhiên, do càng về nửa khuya trăng càng lên cao nên đây sẽ không phải là thời điểm có thể quan sát trăng to và đẹp nhất.
Để ngắm siêu trăng cam khổng lồ nhất, có thể quan sát trước đó vài giờ, tốt nhất là vào thời điểm hoàng hôn, khi trăng vừa lên và treo thấp nhất. Khi đó, trăng tròn sẽ có màu cam rõ rệt nhất, hơn nữa lại đi kèm hiện tượng “ảo ảnh mặt trăng” khiến siêu trăng này trông còn to hơn thực tế. Dù thời điểm hoàng hôn trăng chưa tròn hoàn hảo, nhưng bạn hầu như không thể nhận thấy điều đó khi quan sát bằng mắt thường, thậm chí chụp ảnh.
Vào lúc cực đại, “Mặt Trăng Cá Tầm” sẽ cách trung tâm Trái Đất 357,311 km, khiến nó trở thành siêu trăng lớn thứ hai của năm 2023. Siêu trăng quay gần Trái đất hơn một chút so với mặt trăng trung bình, do đó, nó có vẻ lớn hơn và sáng hơn một chút vì mặt trăng có quỹ đạo hình elip với Trái đất.
Theo Fred Espenak, nhà thiên văn học và từng là người tính toán nhật thực cho NASA, trăng tròn xuất hiện trong phạm vi 90% cận điểm trong một tháng thì đủ điều kiện là siêu trăng.
Sau “Trăng cá tầm”, lần trăng tròn tiếp theo sẽ là “Trăng xanh” vào ngày 30/8. Là siêu trăng lớn nhất và sáng nhất năm 2023, Trăng xanh sẽ cách Trái đất 357,344 km, gần hơn 33km so với “Mặt Trăng Cá Tầm”.
Trong cùng một tháng Dương lịch có hai lần trăng tròn (Full Moon), thì người ta gọi lần Trăng tròn thứ hai là trăng xanh. Loại này được gọi là Trăng xanh của tháng (khác với Trăng xanh của mùa).
Khi xuất hiện trăng xanh, Mặt trăng không hề chuyển thành màu xanh, cũng không gây ra bất cứ hiện tượng vật lý nào, càng không liên quan đến bất cứ điềm báo gở nào. Đây đơn thuần chỉ là cách gọi mà con người tự đặt ra, vì thế sẽ không có sự thay đổi nào. Gọi cách nào thì về bản chất Mặt trăng vẫn chỉ tròn như bao lần nó đi tới điểm đối xứng với Mặt trời, như tất cả những đêm 15, 16 âm lịch mà chúng ta có thể quan sát. Đôi khi và tại một số khu vực không khí ô nhiễm do khí thải hay các vụ phun trào núi lửa, Mặt trăng (dù không phải pha tròn) cũng có thể có ánh xanh, nhưng đó chỉ là do khúc xạ ánh sáng trong khí quyển.
Trăng xanh (Blue Moon) là một khái niệm của phương tây nói về việc trong một tháng dương lịch sẽ có 2 lần trăng tròn. Theo lý giải của phương tây, sở dĩ có việc này là do mỗi năm dương lịch dài hơn năm âm lịch 11 ngày, nên các ngày này sẽ dồn lại qua các năm, và sau khoảng 2.7 năm thì hiện tượng này sẽ xảy ra.
Sau 19 năm, chu kỳ trăng tròn 2 lần trong tháng sẽ xảy ra, còn gọi là chu kỳ Meton. Điều này có nghĩa tới năm 2034, chúng ta sẽ lại chứng kiến hai lần trăng tròn trong tháng 7 và một trăng xanh vào ngày 31/7/2034. Trong chu kỳ Meton, có 235 lần trăng tròn nhưng chỉ có 228 tháng dương lịch. Vì số lần trăng tròn lớn hơn số tháng dương lịch nên sẽ có 7 tháng dương lịch có 2 trăng tròn.
Trăng tròn luôn có thể nhìn thấy bằng mắt thường (nếu thời tiết cho phép), nhưng những người muốn có cái nhìn chi tiết hơn về siêu trăng nên cân nhắc đầu tư một cặp ống nhòm ngắm sao hoặc một chiếc kính viễn vọng nhỏ tốt để cải thiện trải nghiệm quan sát bầu trời. (T/H, TPO)
