Phiếm luận Xuân: Tết Việt Nam khác Tàu thế nào?
Năm 2023 cũng là năm Quý Mão theo Âm lịch! Có nhiều loại lịch nhân loại đang dùng, từng nơi, từng tôn giáo, từng nền văn minh, mà, một số nước theo tục lệ và lịch sử, đang sử dụng! Dĩ nhiên lịch theo mặt trời, Dương lịch, thì chính thức dùng khắp mọi quốc gia trên thế giới!
Lịch Trung Quốc, lịch Việt Nam, Hebrew, Hindu và Julian được sử dụng rộng rãi cho các mục đích tôn giáo và xã hội. Lịch Iran (Ba Tư) được sử dụng ở Iran và một số vùng của Afghanistan. Các lịch Ethiopia hoặc Ethiopia lịch là lịch chủ yếu được sử dụng trong Ethiopia và Eritrea, với lịch Oromo cũng được sử dụng trong một số lĩnh vực. Tại Somali lân cận, lịch Somali cùng tồn tại song song với lịch Gregorian và Hồi giáo. Ở Thái Lan, nơi mà lịch Thái dương Thái Lan được sử dụng, tháng và ngày đã thông qua tiêu chuẩn phương Tây, mặc dù những năm đó vẫn dựa trên lịch Phật giáo truyền thống.
Ngày Đầu Năm cũng thế, ngoài Dương Lịch có 12 tháng và ngày 1 tháng 1 xoay vần 365 ngày được mọi người, mọi quốc gia công nhận và tổ chức mừng năm mới! Thế nhưng lịch tính theo hệ mặt trăng, còn gọi là Âm Lịch, cho đến nay đang được gần hai tỷ người trên thế giới vẫn dùng, trong đó có Việt Nam chúng ta! Ngày đầu năm Âm Lịch nhằm vào ngày mồng Một tháng Giêng hàng năm. Một năm cũng có mười hai tháng, nhưng số ngày trong từng tháng khác với ngày tính theo dương lịch. Cho nên tháng và ngày của hai loại lịch Dương và Âm này xê dịch bất thường với nhau vì những năm nhuần. Bên Dương Lịch thì nhuần xê dịch một ngày, bên Âm lịch thì xê dịch một tháng. Từ đó sai lệch ngày và tháng khác nhau!
Trong khuôn khổ bài viết này, chúng ta chú trọng vào một số khác biệt giữa lịch Việt Nam và lịch Trung Hoa. Thoáng qua thì Việt Nam và Trung Hoa dùng Âm Lịch giống nhau từ ngày tháng cũng như mừng Tết đầu năm… Nhưng thực tế, nếu đi sâu vào chi tiết và văn hóa; thì rất khác nhau!
Việt Nam xưa bị Trung Hoa đô hộ hơn ngàn năm, kẻ xâm lược đã đốt sách, đã cào bới văn hóa Việt, chôn vùi bao nhiêu cái tốt đẹp của Việt Nam hàng ngày. Thay vào đó, họ đem nền văn hóa Tàu xâm thực từng năm tháng. Một ngàn năm đô hộ, biết bao nhiêu đổi thay từng chân lông kẻ tóc để người Việt bị đồng hóa thành một dân tộc nói tiếng Tàu, ăn bận y phục theo Tàu, tôn thờ các vua Tàu, tôn sùng các lý thuyết của tư tưởng Tàu…
Nhưng tại sao, sau một ngàn năm sống trong sự nô dịch đó, người Việt vẫn hiên ngang đứng dậy, không nói tiếng Tàu mà vẫn nói tiếng Việt Nam; không viết chữ theo Tàu mà sáng lập chữ Nho và sau này là chữ Quốc Ngữ theo ABC? Người Việt Nam vẫn không bị đồng hóa, y phục vẫn sáng tạo riêng biệt. Các anh hùng lập quốc vẫn quật cường cùng toàn dân hiên ngang dựng và giữ nước…!
Ngay trong mười hai con giáp Âm Lịch, ông cha ta cũng sáng tạo và rất uy dũng. Bằng chứng là năm mang tên CON MÈO của dân Việt không thể nào trùng với năm CON THỎ của Trung Hoa!
Về mặt thực tế, có ý kiến cho rằng nguyên nhân năm Mão ở Việt Nam là con mèo mà không phải con thỏ xuất phát từ điều kiện địa lý và khí hậu. Tại Trung Quốc – quốc gia gây ảnh hưởng nhiều nhất trong nhóm các nước đồng văn, có rất nhiều đồng cỏ rộng lớn, hay còn được gọi là “thảo nguyên”. Đó là một vùng đồng bằng rộng lớn chỉ có cỏ và cây bụi, nhưng có rất ít hoặc hầu như không có cây cao và lớn. Đây là điều kiện lý tưởng cho loài thỏ sinh sôi và sinh trưởng. Nhưng ở Việt Nam, Mèo là vật được cưng nuôi trong nhà, tượng trưng cho sự uyển chuyển nhu thuận, cho sự khôn ngoan dấu trong mềm mỏng; nhưng rất dũng lược! Vì thế cho nên hồn thiêng sông núi Việt do các đấng anh hùng cùng dân tộc dựng nước Văn Lang và bây giờ con cháu noi gương quyết tâm giữ nước.
Nói một cách khác, có thể ông cha ta cải tên năm con thỏ của Tàu thành con mèo là có ý nghĩa sâu xa về ý thức quật cường dân tộc! Con thỏ chỉ nhảy lanh nhưng nhút nhát, chỉ biết chạy. Nhưng con mèo thì chậm chạp, đủng đỉnh, mềm dẽo, rình mồi một cách tinh anh và thông minh. Tổ tiên Việt đặt tên con mèo thay con thỏ là ám chỉ ẩn dụ khôn ngoan, cho người Trung Hoa biết rằng: Dân tộc chúng tôi tuy nhỏ và kém xa đại cường các anh, nhưng đừng hòng bắt nạt và cũng đừng hòng lăm le thôn tính. Đã có thời gian một ngàn năm bị các anh đô hộ bắt làm nô lệ, nhưng, chúng tôi đã quật khởi và giành được độc lập tự do!
Tết con mèo đánh hèo con thỏ
Việt Nam ta mèo liếm cá kho
Dẽo mềm uyển chuyển đi từng bước
Quyết tâm rượt thỏ chạy co giò!
letamanh
Tết Năm Quý Mão
