Phải mất bao lâu thế giới có thể miễn dịch với COVID-19?
Khi nào đại dịch chấm dứt? Đó là câu hỏi còn bỏ ngỏ kể từ khi COVID-19 “chiếm lấy” thế giới năm 2020.
Tờ Bloomberg cho rằng có thể giải đáp câu hỏi trên dựa vào tốc độ của chiến dịch tiêm vắc-xin ngừa COVID-19. Bloomberg đã xây dựng cơ sở dữ liệu lớn nhất về tiêm chủng COVID-19 khắp thế giới, cập nhật trên 119 triệu liều được tiêm. Giới chức khoa học Mỹ, chẳng hạn như Tiến sĩ Anthony Fauci từng đề cập đến yêu cầu phải tiêm chủng 70 – 80% dân số thì mới có thể đẩy lui dịch bệnh.
Là nước có tỷ lệ tiêm chủng chống virus SARS-CoV-2 cao nhất thế giới, Israel đang hướng tới mục tiêu 75% dân số trong gần 2 tháng. Trong khi đó, Mỹ sẽ hoàn thành mục tiêu này vào năm mới 2022.
Còn nếu tương lai vẫn duy trì thực trạng tiêm vắc-xin như hiện tại – các nước phương Tây giàu có tiêm chủng nhanh chóng hơn nhiều so với phần còn lại thế giới – sẽ cần đến 7 năm để đạt được mục tiêu miễn dịch cộng đồng trên toàn cầu. Tuy nhiên, tỷ lệ này sẽ thay dổi dựa trên tiến độ của chiến dịch tiêm vắc-xin ở mỗi quốc gia.
Hay như ví dụ như Canada, dựa trên tỷ lệ tiêm chủng hiện tại, có thể phải hơn 10 năm Canada mới đạt mục tiêu tiêm vắc-xin cho 75% dân số. Đây có thể được xem như một hồi chuông cảnh báo đối với các chính trị và quan chức y tế ở nước này.
Tuy vậy, điều này không hoàn toàn có nghĩa là Canada sẽ phải giãn cách xã hội trong 1 thập kỷ tới. Quốc gia này đã ký hợp đồng mua số lượng vắc-xin trên đầu người nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Và chương trình tiêm chủng tại đây cũng đang được đẩy mạnh.
Dựa trên thống kê của Bloomberg, hơn 8.5 tỷ liều vắc-xin đã được các nước mua về thông qua trên 100 thỏa thuận, song mới chỉ có 1/3 các nước trên bắt đầu triển khai tiêm chủng.
Hình ảnh trên cho thấy khi có một ổ dịch trong cộng đồng và bao gồm cả người bị nhiễm bệnh và người khỏe mạnh nhưng không được miễn dịch. Bệnh lây lan tự do từ người qua người.
Hình ảnh ở giữa cho thấy một số ít người dân đã được tiêm chủng và khỏe mạnh, số còn lại không được tiêm chủng thì nhiễm bệnh.
Hình ảnh dưới cùng, một tỷ lệ lớn dân số đã được tiêm chủng; điều này ngăn ngừa bệnh lây lan đáng kể, và những người không được tiêm chủng vẫn an toàn.
Trong hai ví dụ đầu tiên, hầu hết những người không được miễn dịch khỏe mạnh đều bị nhiễm bệnh, trong khi ở ví dụ dưới cùng, chỉ có một phần tư số người không được miễn dịch khỏe mạnh bị nhiễm bệnh.
Vắc-xin bắt đầu phát huy tác dụng chống COVID-19 vài tuần sau khi tiêm. Tuy nhiên, nếu chỉ số ít người trong cộng đồng tiêm chủng, virus vẫn có thể lây lan không kiểm soát.
Khi càng nhiều người tiêm vắc-xin, các nhóm trong cộng đồng bắt đầu có khả năng miễn dịch tập thể chống lại virus SARS-CoV-2. Khái niệm này hay còn gọi là miễn dịch cộng đồng. Giới nghiên cứu khoa học vẫn chưa thống nhất được về thời điểm đạt miễn dịch cộng đồng.
Liệu có phải đủ số người được bảo vệ khỏi virus thì mới có thể đo lường hiệu quả tốc độ lây nhiễm? Điều đó chỉ có thể xảy ra khi 75% dân số được tiêm đầy đủ.
Việc loại bỏ này, nếu đạt được trên toàn thế giới, có thể dẫn đến việc giảm vĩnh viễn số lượng nhiễm trùng xuống 0, được gọi là diệt trừ. Phương pháp này được sử dụng để loại trừ bệnh đậu mùa năm 1977 và để loại bỏ các bệnh khác trong khu vực.
Có phải khi có đủ người được bảo vệ thì nó mới bắt đầu có tác động đo lường được đối với tốc độ truyền sóng? Điều đó có thể bắt đầu tốt trước khi 75% người dân được tiêm chủng đầy đủ.
Một số chuyên gia khác lại định nghĩa miễn dịch cộng đồng là thời điểm mà các đợt bùng phát không thể lan rộng được. Ví dụ, khi có một ổ dịch sởi trong một cộng đồng chưa được tiêm chủng, thì miễn dịch cộng đồng sẽ ngăn không cho ổ dịch này lan ra toàn quốc. (BTT)
