Khủng hoảng Evergrande báo hiệu nền kinh tế TQ đang suy giảm ‘mạnh’

Một nhà phân tích kinh tế cảnh báo, nền kinh tế Trung Quốc đang trên đà suy giảm mạnh trong những năm tới khi Bắc Kinh vật lộn với cuộc khủng hoảng nợ Evergrande, và nói thêm rằng, sự sụt giảm sắp tới sẽ là một lời cảnh tỉnh cho các khu vực khác trên toàn cầu.

Tuy nhiên, ông Leland Miller, giám đốc điều hành của công ty dự báo kinh tế China Beige Book International, cho biết rằng, nền kinh tế đang bị thu hẹp của Trung Quốc có thể không thấy rõ ràng ngay lập tức. Ông nói, với tầm quan trọng của nhiệm kỳ thứ ba được mong đợi của lãnh đạo Trung Cộng Tập Cận Bình và Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh, Trung Cộng sẽ cố gắng hết sức để trì hoãn bất kỳ tin tức gây tổn hại nào về mặt chính trị cho đến ít nhất là hết năm tới.

Theo ông Miller, nhưng kết quả thu hẹp kinh tế như vậy trở nên rõ ràng hơn chỉ là vấn đề thời gian.

Ông Miller nói tại một sự kiện của nhóm bình luận trên trực tuyến gần đây do Viện Hudson tổ chức rằng, “Đó sẽ là một quyết định chính trị” cho dù điều này sẽ xảy ra trong hai hoặc ba năm tới hoặc hơn một thập kỷ, nhưng “tăng trưởng sẽ chậm lại, và khá đáng kể.”

Ông nói: “Chúng ta đang đi trên con đường một chiều hướng tới tăng trưởng chậm hơn, bất kể điều gì đang xảy ra trong tương lai.”

Một nền kinh tế chậm lại

Nền kinh tế Trung Quốc đang tăng trưởng với tốc độ chậm nhất trong một năm do nước này gặp phải tình trạng thiếu điện, tắc nghẽn nguồn cung, các đợt bùng phát dịch bệnh lẻ tẻ và lĩnh vực bất động sản đang chậm lại. Mức tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) 4.9% trong quý 3 đã giảm 3% so với quý trước và tệ hơn so với các dự báo đã được điều chỉnh giảm mà các nhà phân tích đưa ra.

Evergrande, một nhà phát triển bất động sản hàng đầu của Trung Quốc trong ngành đóng góp gần một phần ba GDP của đất nước, đang vật lộn với khoản nợ hơn 300 tỷ USD và đã bỏ lỡ ba đợt thanh toán trái phiếu trong vòng chưa đầy một tháng.

Ông Miller chia sẻ rằng, mặc dù có thể hạn chế được những rủi ro từ một sự sụp đổ tiềm tàng sắp xảy ra, nhưng cuộc khủng hoảng là một dấu hiệu rõ ràng cho thấy mô hình tăng trưởng của Trung Quốc đang thay đổi sang một giai đoạn chậm hơn.

Ông cho biết, không giống như phần còn lại của thế giới, Trung Quốc có một hệ thống tài chính phi thương mại, trong đó chính phủ đảm nhận quyền kiểm soát đối với toàn bộ các tổ chức doanh nghiệp.

Trong ngắn hạn, Bắc Kinh có khả năng bơm tín dụng để duy trì nền kinh tế hoặc ra lệnh cho các công ty nhà nước hấp thụ các khoản nợ tồn đọng, ngăn chặn sự sụp đổ của một công ty có thể biến thành “thời khắc Lehman” đè nặng toàn bộ thị trường tài chính.  Nhưng về lâu dài, theo ông Miller, việc rót vốn vào các công ty xác sống và “tiếp tục ném tiền vào dự án xấu” sẽ làm trì trệ tăng trưởng.

Không có giải pháp khắc phục rõ ràng. Ông nói, trong khi các phương tiện truyền thông nhà nước Trung Quốc trong nhiều năm đã thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mô hình kinh tế dựa vào tiêu dùng từ mô hình dựa vào đầu tư, thì những thông điệp như vậy chỉ đơn thuần là nói suông và “chính phủ không làm bất cứ điều gì về mặt cấu trúc để biến điều này thành hiện thực.”

Theo ông Miller, một cách để tạo ra làn sóng tiêu dùng là củng cố tiền tệ bằng cách tạo cho các hộ gia đình nhiều sức mua hơn.

Các nhà chức trách cũng có thể chuyển tài sản nhà nước sang tay tư nhân và mở rộng các chương trình phúc lợi xã hội cho người nghèo. Nhưng hầu hết các chính sách từ Bắc Kinh đang có tác động ngược lại với việc thúc đẩy Trung Quốc hướng tới một nền kinh tế dẫn đầu về tiêu dùng, ông nói thêm.

‘Cấu trúc lừa đảo (Ponzi)’

Ông Miller nói, Evergrande về cơ bản đang hoạt động theo một cấu trúc Ponzi. Công ty này thu xếp nguồn tiền bằng cách hứa hẹn ngày càng có nhiều căn hộ cho các gia đình Trung Quốc và sau đó sử dụng tiền [mới vay được] để trả các khoản vay [trước đó] như các khoản đầu tư có lãi suất cao.

Nhưng mô hình vay để phát triển này đã bị dừng lại sau khi các nhà chức trách đưa ra các biện pháp hạn chế chính sách vào tháng 08/2020, hạn chế số nợ mà các công ty bất động sản có thể vay.

Theo ông Miller, Evergrande có tồn tại được hay không là điều không quan trọng, nhưng câu hỏi quan trọng là “chính phủ sẽ can thiệp ở mức độ nào” để ngăn chặn bất kỳ vụ đổ vỡ nào và ai sẽ phải chịu thiệt hại.

Ông nói, trong vài tuần hoặc vài tháng tới, có thể có các công ty Trung Quốc yêu nước “giơ tay và nói: ‘Hãy để chúng tôi xây những căn hộ đó. Hãy để chúng tôi nhận những trách nhiệm đó. Hãy để chúng tôi giúp trả [nợ] cho những trái chủ này.”’

“Có hoàn toàn là tự nguyện không? Không… đây là những tác nhân hành động theo lệnh của chính phủ, không thuộc các giao dịch thương mại thuần túy.”

Hôm 15/10, một quan chức của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc tuyên bố các vấn đề của Evergrande là “có thể kiểm soát được”, phá vỡ sự im lặng kéo dài nhiều tháng của Bắc Kinh về vấn đề này. Gọi cuộc khủng hoảng nợ của công ty là một “hiện tượng cá biệt,” quan chức này đã nói với Evergrande tăng cường nỗ lực thanh lý tài sản và đã cam kết tài trợ để hỗ trợ việc nối lại các dự án xây dựng của công ty này.

Thay đổi giao kèo xã hội

Ông Miller cho rằng việc giảm tỷ lệ đòn bẩy của lĩnh vực nhà ở phần lớn tương tự với cuộc đàn áp sâu rộng của chính phủ đối với những đại công ty công nghệ và động lực “thịnh vượng chung” của ông Tập, mà ông mô tả là một phần của sự giao kèo xã hội đang thay đổi giữa Đảng và công chúng Trung Quốc.

Ông chia sẻ: “Một số công ty trong số đó chắc chắn là lợi dụng Đảng về các vấn đề xã hội rất phổ biến để được ủng hộ theo ý họ,” [còn] chế độ Trung Cộng cũng đang coi các công ty này như “những con bò sữa về tiền mặt.”

Ông nói, “Nhưng nói rộng ra, có rất nhiều tài sản rất lớn trong các công ty lớn hơn ở Trung Quốc, và ý tưởng rằng họ sẽ tiếp tục vẫn được bảo vệ trong khi Đảng đang khao khát nguồn vốn tài trợ, tôi nghĩ là không thực tế. Bằng cách này hay cách khác, họ sẽ phải trả lại cho Đảng.”

Ông Miller cho rằng, cuộc khủng hoảng tiền mặt đang buộc Đảng phải “sáng tạo”, đồng thời lưu ý rằng Trung Cộng đã chuyển sang đưa nhân sự của Đảng vào hội đồng quản trị của các công ty lớn và một số chính phủ địa phương đang trở thành cổ đông thiểu số.

Ông Miller nhìn nhận rằng, các quốc gia phụ thuộc vào “làn sóng tín dụng” rất lớn của Trung Quốc để thúc đẩy nền kinh tế của họ kể từ cuộc khủng hoảng tài chính giờ đây sẽ phải chuẩn bị cho một sự thay đổi mô hình.

Ông nói: “Đã từng có niềm tin rằng sự phát triển của Trung Quốc có thể thách thức lực hấp dẫn mãi mãi. Các quốc gia phụ thuộc đã không có kế hoạch cho cuộc sống sau điều đó, và họ nên sẵn sàng với điều này.”

Điều mà cuộc khủng hoảng Evergrande báo hiệu là một mô hình tăng trưởng khác đối với Trung Quốc, và “mô hình này sẽ đối xử với một số quốc gia trên khắp hành tinh theo một số cách rất khắc nghiệt nếu họ không có sự chuẩn bị.” (ETV)