COVID-19 làm tăng tốc độ não bị lão hóa và cách để bảo vệ bản thân
COVID-19 và lão hóa đều đi kèm với sự suy giảm nhận thức? Có phải chỉ là ngẫu nhiên? COVID-19 có thể gây lão hóa không? Lão hóa và COVID-19 có làm cho nhận thức trở nên tồi tệ hơn? Hay chúng làm suy giảm chức năng nhận thức một cách riêng biệt? Chúng ta có thể làm gì để ngăn chặn? Bài viết này sẽ xem xét những câu hỏi này.
COVID-19 làm tăng tốc độ lão hóa não và tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ
Một nghiên cứu đoàn hệ hồi cứu quy mô lớn ở Vương quốc Anh được công bố trên tạp chí Lancet Psychiatry đã phân tích 1,284,437 bệnh nhân trong 2 năm. Kết quả đã tiết lộ nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ ở nhóm COVID-19 cao hơn đáng kể so với nhóm chứng. Hơn nữa, rủi ro này vẫn cao hơn kể cả 2 năm sau khi hết nhiễm COVID-19.
Một nghiên cứu khác của Vương quốc Anh đã đánh giá chức năng nhận thức của 46 bệnh nhân bị nhiễm COVID-19 nặng. Kết quả cho thấy những bệnh nhân này bị suy giảm đáng kể về khả năng chú ý, kỹ năng giải quyết vấn đề phức tạp và trí nhớ. Sự thiếu hụt nhận thức của họ tương đương với việc sống qua hai thập kỷ và mất 10 điểm IQ.
COVID-19 làm tăng tốc độ lão hóa như thế nào?
Nghiên cứu ở châu Âu đã điều tra mối tương quan giữa nhiễm COVID-19 và lão hóa. Các tác giả đã so sánh hình ảnh não của 7 bệnh nhân nhập viện trong giai đoạn cấp tính, 1 tháng sau và 6 tháng sau khi khởi phát COVID-19.
Trong giai đoạn cấp tính, cả 7 bệnh nhân đều có biểu hiện rối loạn chức năng nhận thức nghiêm trọng và tình trạng trao đổi chất thấp nổi bật ở vỏ não trước.
Sau 1 và 6 tháng phục hồi, mặc dù các triệu chứng đã được cải thiện ở 7 bệnh nhân, nhưng họ vẫn báo cáo chức năng nhận thức bất thường. Hình ảnh não bộ của họ hiển thị tình trạng trao đổi chất thấp hơn ở vùng vỏ não trước.
Những thay đổi lâu dài về cấu trúc và chức năng của não cho thấy rằng việc nhiễm COVID-19 có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng dai dẳng về nhận thức và hành vi.
Giải thích về lão hóa ở cấp độ phân tử
Các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng đồng hồ sinh học bên trong của chúng ta kiểm soát con người trải nghiệm sinh, lão, bệnh và tử. Nó cũng giống như quan sát rằng mọi thứ trong vũ trụ của chúng ta đều có chu kỳ: hình thành, ngưng trệ, suy thoái và hủy diệt.
Các tế bào trở nên lão hóa khi chúng ta già đi. Điều đó có nghĩa là chúng ngừng phân chia và đi vào trạng thái ngưng trệ. Thay vì chết đi như thường lệ, chúng vẫn tồn tại nhưng thay đổi hình dạng và kích thước, đồng thời tiết ra các phân tử gây viêm khiến các tế bào lân cận khác trở nên lão hóa.
Trong một bài báo đăng trên tạp chí Nature Reviews Genetics, Steve Horvath, giáo sư về di truyền học ở người và nhà thống kê sinh học tại Đại học California–Los Angeles, đã kết luận rằng khi con người già đi và có nhiều tế bào lão hóa hơn, thì có những thay đổi đặc trưng trong trạng thái methyl hóa DNA của con người. Quá trình methyl hóa DNA có thể điều chỉnh mức độ biểu hiện gen.
Gen giống như những hạt giống nằm im lìm trong đất. Một số sẽ phát triển, nhưng một số thì không. Các “công tắc”, bao gồm cả công tắc methyl hóa, xác định xem những hạt giống này có thành công hay không.
Gen lão hóa được quy định ở bệnh nhân COVID-19
Nghiên cứu gần đây của Maria Mavrikaki tại Trường Y Harvard đã tìm thấy bằng chứng thuyết phục rằng COVID-19 đang gây lão hóa não ở cấp độ gen.
Các nhà nghiên cứu đã thực hiện phân tích trình tự gen hoàn chỉnh trong 54 mẫu não tử thiết (mẫu não của người tử vong). Kết quả cho thấy sự tương đồng nổi bật về kiểu biểu hiện gen giữa các mẫu nhiễm COVID-19 và các mẫu chứng lão hóa tự nhiên.
Nó chứng minh rằng những gen tăng trong quá trình lão hóa cũng được điều chỉnh tăng trong trường hợp nhiễm COVID-19 nghiêm trọng; tương tự như vậy, các gen khác quy định bị giảm trong quá trình lão hóa cũng bị giảm khi nhiễm COVID-19 nghiêm trọng.
Để xác thực thêm kết quả, các nhà nghiên cứu đã đối chiếu các bộ dữ liệu trên toàn bộ gen từ 5 nghiên cứu đoàn hệ độc lập về lão hóa và xác nhận mối liên hệ này.
Nghiên cứu của Mavrikaki cho thấy sự thiếu hụt nhận thức được báo cáo ở bệnh nhân COVID-19 có thể là kết quả của những thay đổi liên quan đến lão hóa trong cấu trúc não và biểu hiện gen.
Thiền định có thể bảo tồn chức năng và khối lượng não
Nghiên cứu của Mavrikaki chỉ mới sơ bộ nhưng cung cấp nhiều thông tin. Nó có thể hướng dẫn điều trị cho những người gặp khó khăn về nhận thức kéo dài sau COVID-19.
Nghiên cứu vào năm 2014 phân tích một mẫu lớn (n = 100) những người thiền định lâu dài với nhóm đối chứng trong độ tuổi từ 24 đến 77 cho thấy rằng thiền định có thể duy trì thể tích não.
Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy thiền định trong thời gian dài có thể làm giảm những thay đổi về cấu trúc và chức năng não liên quan đến tuổi tác. Ví dụ, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy khối lượng chất xám và các dấu hiệu chuyển hóa glucose trong não tăng lên ở những người cao tuổi thiền định có kinh nghiệm so với nhóm chứng.
Một đánh giá năm 2020 đã tóm tắt 25 nghiên cứu đã công bố về thiền chánh niệm và xác nhận tác dụng của thiền chánh niệm đối với việc tăng kích thước não, dựa trên các nghiên cứu hình ảnh não và đánh giá chức năng nhận thức.
Thiền định có thể làm chậm quá trình lão hóa ở cấp độ biểu hiện gen
Hơn nữa, thiền định có thể ảnh hưởng đến mức độ biểu hiện của gen. Như đã đưa tin trước đây, một nghiên cứu tập trung vào các đối tượng thực hành thiền chánh niệm và từ bi cho thấy tốc độ lão hóa được đo ở cấp độ di truyền ở những người thực hành thiền đã giảm đáng kể.
Trong một nghiên cứu tiếp theo, các nhà nghiên cứu tương tự đã chỉ ra rằng ngay cả khi thời gian thiền ngắn cũng có thể ảnh hưởng đến mức độ methyl hóa của các gen liên quan đến phản ứng miễn dịch, trao đổi chất và lão hóa.
Lão hóa và COVID-19 có chung nhiều con đường nội bào liên quan đến chuyển hóa glucose, giao tiếp tế bào thần kinh và viêm. Bởi vì những con đường này cũng được điều chỉnh bởi thiền định. Ngoài ra, thiền định còn có thể có tác động sâu sắc, tích cực đến sức khỏe của bạn.
Một tính năng quan trọng của di truyền học biểu sinh là khả năng đảo ngược rủi ro của thay đổi chức năng gen.
Trong các nghiên cứu trên, tỷ lệ lão hóa ở những người thiền giảm đáng kể. Thiền định mỗi ngày có những lợi ích tiềm năng giúp làm chậm quá trình lão hóa và đẩy lùi bệnh COVID-19 ở cấp độ di truyền.
Phần kết luận
Lão hóa và COVID-19 nghiêm trọng có mối liên hệ ở cấp độ gen.
Thực hành thiền có thể nhắm mục tiêu biểu hiện gen liên quan đến cả lão hóa và COVID-19. Theo đó, thiền định có thể ngăn ngừa hoặc đảo ngược chứng mất trí nhớ, suy giảm nhận thức và lão hóa do COVID-19 gây ra.
Ngay cả đối với những người chưa bị nhiễm COVID-19, thiền định cũng có nhiều lợi ích, bao gồm cả việc làm chậm quá trình suy giảm nhận thức. (T/H, NTD)
