Saturday, October 5, 2024

Nhân Quyền

The Vietnamese Newspaper

Cách xem ở Úc: Nguyệt thực đầu tiên trong năm 2023 vào tối nay


Nguyệt thực đầu tiên trong năm 2023 sẽ diễn ra vào tối nay, những người yêu thích thiên văn học có thể quan sát hiện tượng này từ bất kỳ đâu.

Nguyệt thực nửa tối (Flower Moon Lunar Eclipse) sẽ bắt đầu vào sáng Thứ Bảy. Hình Getty

Nguyệt thực nửa tối bắt đầu lúc 1:14 giờ sáng Thứ Bảy 6/5 (theo giờ Úc AEST) và có thể quan sát từ bất cứ nơi nào mà Mặt Trăng ở phía trên đường chân trời, gồm châu Nam Cực, châu Á, Nga, Châu Đại Dương, Đông và Trung Phi.

Người dân ở Bắc Mỹ, Nam Mỹ hoặc hầu hết châu Âu sẽ không quan sát được nguyệt thực nửa tối, vì Mặt Trăng sẽ ở dưới đường chân trời trong toàn bộ thời điểm Trái Đất ở trong bóng của Mặt Trăng.

Giống như mọi loại nguyệt thực, nguyệt thực nửa tối xảy ra do Trái Đất đi qua giữa Mặt Trăng và Mặt Trời. Điều này khiến Trái Đất chặn ánh sáng từ Mặt Trời và đổ bóng lên Mặt Trăng.

Bản đồ cho thấy những khu vực có thể quan sát nguyệt thực vào tối 5/5. (Ảnh: Dominic Ford/In-The-Sky.org)
Bản đồ cho thấy những khu vực có thể quan sát nguyệt thực vào tối 5/5. Hình In-The-Sky.org

Nhật thực nửa tối xảy ra khi Mặt Trăng đi vào vùng bên ngoài sáng hơn của bóng Trái Đất, gọi là vùng nửa tối (penumbra). Đây là khu vực mà Trái Đất trông như che khuất một phần đĩa Mặt Trời, không phải toàn bộ. Khi ở trong vùng nửa tối, Mặt Trăng nhận được ít ánh sáng hơn từ Mặt Trời.

Với những người quan sát từ Trái Đất, Mặt Trăng trông tối đi nhưng không biến mất hoàn toàn.

Hiệu ứng này có thể khó nhận thấy và đôi khi chỉ phát hiện được trong những bức ảnh chi tiết hoặc bởi những người có thị lực cực kỳ nhạy bén. Tuy nhiên, đôi khi có những sự kiện mà toàn bộ Mặt Trăng di chuyển vào vùng nửa tối. Những lần nguyệt thực hiếm hoi này gây tối nhiều hơn và có thể nhìn thấy bằng mắt thường dễ dàng hơn.

Hiện tượng nguyệt thực nửa tối sẽ diễn ra vào tối 5/5. Hình Space.com

Sự kiện như vậy được gọi là nguyệt thực nửa tối toàn phần và rất hiếm gặp. Khi Mặt Trăng đi vào vùng nửa tối hoàn toàn, nhiều khả năng ít nhất một phần Mặt Trăng sẽ chạm tới vùng bóng tối (umbra) – phần bên trong tối hơn của bóng Trái Đất.

Hiện tượng nguyệt thực lần này còn được gọi là “mặt trăng hoa”, đặt theo tên các loài hoa nở khắp Bắc bán cầu vào thời điểm này trong năm. Mặt Trăng sẽ xuất hiện sáng và tròn trên khắp thế giới vào ngày 5-7/5. Đây là lần nguyệt thực nửa tối sâu nhất cho đến năm 2042. Chỉ một phần của thế giới mới có thể nhìn thấy hiện tượng này.

“Mặt trăng hoa” sẽ di chuyển qua một phần bóng của Trái đất và bị che khuất trong vài giờ. Sự kiện sẽ được hiển thị cho hơn 6.6 tỷ người, theo Time and Date.

Gần 84% dân số toàn cầu sẽ thấy nguyệt thực nửa tối, bao gồm Úc. Hình minh họa

Cách xem Nguyệt thực nửa tối ở Úc

Nguyệt thực nửa tối sẽ diễn ra trên bầu trời đêm của Úc vào cuối tuần này.

Nguyệt thực nửa tối —sẽ bắt đầu khi mặt trăng đi vào rìa bóng tối của Trái đất lúc 1:14 giờ sáng (AEST) vào Thứ Bảy 6/5.

Những người sẵn sàng “chịu đựng” nhiệt độ lạnh cóng vào sáng sớm sẽ có thể nhìn thấy mặt trăng tối đi nhưng không biến mất hoàn toàn.

Nguyệt thực sẽ đạt cực đại —2 giờ sau khi bắt đầu, lúc 2:24 giờ sáng (AEST) và kết thúc lúc 4:32 giờ sáng (AEST).

Hình ảnh nguyệt thực biến đổi theo thời gian từ pha bắt đầu đến khi kết thúc.

Người Úc may mắn được nhìn thoáng qua nguyệt thực, vì hầu hết bán cầu tây đều bỏ lỡ.

Các bộ phận của Nam Cực, Đông Phi, Châu Đại Dương và Châu Á sẽ có thể nhìn thấy nhật thực trên bầu trời đêm của họ.

Tuy nhiên, nếu bạn không muốn ra khỏi giường, thì Dự án Kính viễn vọng Ảo (Virtual Telescope Project) sẽ tổ chức một buổi phát trực tiếp miễn phí về trăng tròn như hoa bắt đầu lúc 4 giờ 45 sáng Thứ Bảy.

Bạn có thể tìm thấy nó trên trang mạng của họ hoặc YouTube.

Sau hiện tượng nguyệt thực nửa tối, người yêu thiên văn sẽ chiêm ngưỡng hiện tượng kỳ thú khác. Đó là mưa sao băng Eta Aquarids tuyệt đẹp đạt cực đại vào đêm ngày 6 đến sáng sớm ngày 7/5.
Vị trí mưa sao băng Eta Aquariid xuất hiện khi nhìn lên bầu trời đêm, nằm ngay trung tâm hòm sao Aquarius (Bảo Bình). (Ảnh: Time and Date)
Vị trí mưa sao băng Eta Aquariid xuất hiện khi nhìn lên bầu trời đêm, nằm ngay trung tâm hòm sao Aquarius (Bảo Bình). Hình Time and Date

Mưa sao băng “Eta Aquarid” sẽ diễn ra ngay sau nguyệt thực nửa tối

Theo Time and Date, đêm 6/5 và rạng sáng 7/5 là cực điểm của mưa sao băng Eta Aquarids. Một số sao băng của nó có thể được nhìn thấy ngay cả trong lúc bạn đang quan sát nguyệt thực nửa tối từ đêm 5/5.

Mưa sao băng Eta Aquariid thường xuất hiện trong giai đoạn từ ngày 19/4 đến 28/5 hàng năm. Thời điểm lý tưởng để quan sát mưa sao băng này ở Úc là từ 3 giờ sáng (AEST) ngày 6/5 và 7/5 cho đến ngay trước khi mặt trời mọc.

Những người yêu thích thiên văn học có thể quan sát Eta Aquariid khi nhìn về bầu trời phía Đông, nơi có chòm sao Aquarius (Bảo Bình) – trung tâm của mưa sao băng.

Người quan sát không cần đến thiết bị thiên văn đặc biệt nào để quan sát nguyệt thực nửa tối và mưa sao băng, chỉ cần bầu trời quang mây và vị trí ít ô nhiễm ánh sáng. Tuy nhiên, một chiếc kính thiên văn hay ống nhóm hay đơn giản máy ảnh có zoom quang học tương đối lớn sẽ giúp bạn có được cái nhìn hấp dẫn hơn nhiều. (T/H)