Các Biến Thể Mới Của Vi Khuẩn Corona Là Gì? Làm Sao Để Có An Toàn?

Tình hình đại dịch hiện đang bước vào một giai đoạn mới khi các biến thể mới của vi khuẩn corona đã được phát hiện tại Hoa Kỳ và nhiều nước trên thế giới, với các mối nguy hiểm thấy rõ về sự lây lan nhanh hơn và do đó cũng dẫn tới chết chóc nhiều hơn. Nhưng các biến thế mới của vi khuẩn corona là gì? Làm sao để chúng ta có thể an toàn trước mối nguy hiểm mới? Đó là các vấn đề đã được các vị giáo sư David Kennedy của Penn State, Suresh Dhaniyala của Đại Học Clarkson University, và Byron Erath của Đại Học Clarkson University phân tích và tìm hiểu trong các loạt bài đăng trên trang mạng www.theconversation.com hôm 15 và 17 tháng 1 năm 2021.

*******

Hai biến thể mới của vi khuẩn corona mà đã tạo ra Covid-19 được gọi là B.1.1.7 và B.1.351 đã được phát hiện tại Anh Quốc và Nam Phi và được cho là có khả năng truyền nhiễm nhiều hơn. Trong cuộc phỏng vấn dưới đây, David Kennedy, nhà sinh vật học nghiên cứu về sự tiến hóa của các bệnh truyền nhiễm tại Penn State, giải thích bằng cách nào các biến thể mới này là khác, “có thể truyền nhiễm nhiều hơn” có nghĩa là gì, điều đó có ý nghĩa gì đối với công chúng và các thuốc chích ngừa có hiệu quả để chống lại chúng không.

Hai biến thể mới của vi khuẩn SARS-CoV-2 là gì?

Thực sự có ít biến thể khác nhau đang trỗi dậy mà bạn có thể đang nghe trong thời gian gần đây. Hai trong số các biến thể thông thường nhất mà nhiều người nói tới và được quan tâm nhất là các biến thể B.1.1.7 và B.1.351. Chúng được phát hiện đầu tiên tại Anh Quốc và Nam Phi. Có vẻ là chúng đã lưu hành kể từ tháng 10 ít nhất nhưng chỉ được biết đến trong tháng 12. Mối quan tâm về các biến thể này là chúng có thể có một số khác biệt trong cách truyền nhiễm và cách hệ thống miễn nhiễm nhìn chúng.

“Có thể truyền nhiễm nhiều hơn” có nghĩa là gì khi nói đến các biến thể này?

Tài liệu cho thấy rằng cả hai biến thể này đều có thể truyền nhiễm nhiều hơn. Hầu hết các tài liện hiện có đặc biệt là đối với biến thể tại Anh. Vẫn còn chưa rõ về khả năng truyền nhiễm nhiều như thế nào, nhưng các phỏng đoán gần đây là ở khoảng từ 30% và 80% có thể truyền nhiễm nhiều hơn các vi khuẩn gốc đã lây lan bên ngoài kia.

Bằng cách nào các khoa học gia đã đạt tới những con số đó? Khi cao điểm trong các trường hợp bị truyền nhiễm tại Anh đã nêu các quan ngại, họ đã sắp xếp theo trình tự đặc biệt các vi khuẩn từ những trường hợp bị lây lan trong thời gian cao điểm. Họ chứng kiến rằng có biến thể vi khuẩn này. Họ xem xét tầng số xuất hiện của biến thể này xa hơn trong quá khứ và thấy rằng nó gia tăng tầng số xuất hiện thường hơn. Như thế nó đi từ rất hiếm tới rất thường. Và dựa vào tỉ lệ gia tăng, họ phỏng đoán rằng khoảng 70% hay khả năng truyền nhiễm nhiều hơn vi khuẩn gốc.

Cách thứ hai mà họ khẳng định nó là có khả năng truyền nhiễm nhiều hơn là qua điều được gọi là “tỉ lệ tấn công thứ cấp.” Điều họ làm là, nếu họ biết rằng người nào đó bị truyền nhiễm, họ có thể xem xét và nhìn thấy bao nhiêu người họ tiếp xúc bị truyền nhiễm. Và như thế họ có thể làm điều đó đối với những người bị truyền nhiễm với giống gốc của vi khuẩn, và họ có thể làm điều đó đối với những người bị truyền nhiễm với biến thể mới này. Điều họ thấy là những người đã bị biến thể mới này thì có vẻ dễ truyền nhiễm cho những người họ tiếp xúc nhiều hơn, và sự gia tăng đó là khoảng từ 30% tới 40%. Như thế điều đó có nghĩa là biến thể mới này có vẻ dễ truyền qua nhiều người khác.

Làm sao biến thể dễ truyền nhiễm hơn trở thành nguy hiểm? Nó ảnh hưởng đến các mức độ nguy hiểm hàng ngày của con người như thế nào?

Điều đầu tiên mà tôi nên nói là không có chứng cứ là có sự nghiêm trọng của dịch bệnh gia tăng do các biến thể này. Vì thế có vẻ là hiện nay nó không có hại nhiều hơn. Nhưng quan ngại là có nhiều người hơn sẽ bị truyền nhiễm, và như thế chung cuộc, có nhiều người hơn sẽ gặp nguy hiểm.

 Nhưng lý do điều này đang có quá nhiều lo ngại là bạn sẽ bị thiệt hại với sự gia tăng khả năng truyền nhiễm gấp đôi. Trước hết, có nhiều người hơn sẽ bị truyền nhiễm, như thế bạn sẽ có nhiều khả năng tương tác với người nào đó đã bị truyền nhiễm. Và thứ hai, vi khuẩn dễ lây truyền hơn, như vậy mỗi người bị truyền nhiễm có khả năng lây lan nó cho bạn hơn.

Với điều đã nói, các nền tảng về cách chúng ta nên sống cuộc đời của mình và cách chúng ta nên kiểm soát điều này thì không thay đổi. Các biện pháp làm giảm bớt mà chúng ta đang thực hiện, các điều như giữ khoảng cách xã hội, đeo khẩu trang, tránh ở chung bên trong, làm giảm nhiều nguy cơ không cần thiết, thì vẫn là các biện pháp tốt nhất để chúng ta cố gắng kiểm soát dịch bệnh. Ít nhất cho đến khi tất cả chúng ta được chích thuốc ngừa.

Biến thể mới này có ý nghĩa gì đối với hiệu quả của thuốc chích ngừa?

Nếu chúng ta tìm hiểu thuốc chích ngừa bệnh đậu mùa, chúng ta không bao giờ thấy sự chống lại thuốc phát triển đối với nó. Nó giống đối với bệnh sởi, bại liệt và đại đa số thuốc chích ngừa mà chúng ta có. Chúng ta chưa bao giờ phải cập nhật chúng, và chúng vẫn hiệu quả.

Nhưng có nhiều thuốc chích ngừa mà chúng ta phải cập nhật chúng bởi vì sự chống lại thuốc đã phát triển. Và vì vậy một phần quan ngại về các biến thể mới này là có thể là sự phát triển của sự chống lại thuốc đối với các thuốc chích ngừa mà đã được phát triển gầy đây.

Lý do mà người ta quan ngại là nhiều biến đổi trong các biến thể mới này nằm trong mục tiêu bị nhắm đến bởi các thuốc chích ngừa, điều được gọi là protein có gai. Nhưng chỉ bởi vì chúng ta đang chứng kiến nhiều thay đổi trong protein có gai của các biển thể này không nhất thiết có nghĩa là nó sẽ vô hiệu hóa thuốc chích ngừa.

Điều mà các nhà nghiên cứu đã chứng kiến là một trong những biến đổi được phát hiện đối với các biến thể tại Anh Quốc và Nam Phi không có vẻ có bất cứ ảnh hưởng nào lên cách mà hệ thống miễn nhiễm của chúng ta thấy các vi khuẩn, vì thế đó là tin vui. Nhưng sự biến đổi khác được tìm thấy trên biến thể tại Nam Phi thì có vẻ có ảnh hưởng đến cách phản ứng của miễn nhiễm của chúng ta thấy các vi khuẩn.

Chúng ta đã học được rằng nếu bạn lấy huyết thanh từ một người nào đó mà người ấy đã bị truyền nhiễm trước đó với phiên bản cũ của vi khuẩn, và bạn cố gắng sử dụng huyết thanh đó để chận đứng vi khuẩn có chứa sự biến đổi mới này, thì bạn cần nồng độ huyết thanh cao hơn để vô hiệu hóa vi khuẩn. Điều đó có nghĩa là có sự khác nhau trong cách mà hệ miễn nhiễm của chúng ta nhìn thấy vi khuẩn. Không nhất thiết có nghĩa là thuốc chích ngừa sẽ ít hiệu quả hơn. Nhưng chắc chắn một điều là cần được nghiên cứu nhiều hơn.

Đây là 2 trong số nhiều biến thể. Có nhiều biến đổi trong các biến thể vi khuẩn này, mà các nhà khoa học cần tiếp tục nghiên cứu.

Tóm lại là ít nhất một trong những biến thể dường như có thể là thích đáng, nhưng không có chứng cứ tốt để cho thấy rằng điều đó có nghĩa là các thuốc chích ngừa sẽ không có hiệu quả. Các thuốc chích ngừa có khuynh hướng mạnh mẽ chống lại sự thay đổi tiến hóa. Và vì vậy hy vọng của tôi và dự đoán của tôi là sự bảo vệ của thuốc chích ngừa là vững chắc.

Như vậy làm sao để chúng ta có an toàn với tình hình biến thể mới đang lây lan. Sau đây là bài viết của hai vị giáo sư Suresh Dhaniyala của Đại Học Clarkson University, và Byron Erath của Đại Học Clarkson University.

Biến thể lây lan nhanh của vi khuẩn corona mà đã tạo ra Covid-19 đã được phát hiện tại ít nhất 10 tiểu bang ở Mỹ và người dân đang tự hỏi: Làm sao tôi tự bảo vệ mình bây giờ?

Chúng ta đã chứng kiến điều mà biến thể mới, được biết là B.1.1.7, có thể làm khi nó lây lan nhanh khắp miền đông nam nước Anh trong tháng 12, làm tăng cao số người bị truyền nhiễm và đưa tới nhiều biện pháp phong tỏa nghiêm ngặt hơn.

Biến thể mới đã được phỏng đoán là 50% dễ truyền nhiễm hơn các biến thể thông thường, dù nó có vẻ ảnh hưởng đến sức khỏe con người trong cách giống nhau. Khả năng truyền nhiễm gia tăng được tin khởi sinh từ một biến đổi trong protein có gai của vi khuẩn mà có thể cho phép vi khuẩn dễ xâm nhập vào các tế bào hơn. Những điều này và các nghiên cứu khác về biến thể mới được công bố trước khi đồng nghiệp đánh giá để chia xẻ những khám phá của họ một cách nhanh chóng.

Hơn nữa, có một số chứng cứ rằng các bệnh nhân bị truyền nhiễm với biến thể mới B.1.1.7 có thể chứa vi khuẩn cao hơn. Điều đó có nghĩa là họ có thể tống ra nhiều hạt chứa vi khuẩn hơn khi họ thở, nói chuyện và nhảy mũi.

Là những giáo sư nghiên cứu về động lực học chất lỏng và những hạt cứng hay những giọt nước nhỏ li ti trong không khí, chúng tôi điều nghiên cách các hạt trong không khí mang vi khuẩn lan truyền. Vẫn có nhiều khoa học gia và bác sĩ không biết về các vi khuẩn corona và các biến thể của nó, nhưng có vài chiến lược rõ ràng mà con người có thể sử dụng để bảo vệ chính họ.

Các hạt trong không khí vẫn còn là vấn đề lớn nhất

Các biến thể của SARS-CoV-2 được tin lây lan chủ yếu qua không khí đúng hơn trên các bề mặt đồ đạc.

Khi người nào đó bị dính vi khuẩn corona trong đường hô hấp của họ thì họ ho, nói chuyện, ca hát, hay ngay cả chỉ thở, các giọt hô hấp bị nhiễm vi khuẩn có thể bị tống vào trong không khí. Những giọt nước này thì nhỏ li ti, kích thước là 1/100 micrometers (1 micrometer bằng 1 phần triệu meter).

Các giọt nước lớn hơn thì rớt xuống đất nhanh, hiếm khi bay xa hơn 6 feet từ nguồn. Vấn đề lớn hơn đối với sự truyền nhiễm bệnh là những giọt nước nhỏ nhất – mà chúng có đường kính không quá 10 micrometers – mà có thể ở lại trong không khí như các hạt không khí qua nhiều giờ một lúc.

Với những người có thể có nhiều vi khuẩn hơn trong cơ thể của họ và vi khuẩn lây nhiễm nhiều hơn, mọi người nên cẩn thận và đề phòng. Mang khẩu trang và giữ khoảng cách xã hội là chủ yếu.

Các địa điểm và các hoạt động mà trước đây có vẻ “an toàn,” như các môi trường làm việc bên trong, hiện nay có thể là nguy cơ lây lan cao khi biến thể lan truyền.

Sự tập trung của các hạt không khí thường cao nhất ngay sát người vừa phun ra các hạt và giảm sút với khoảng cách xa nguồn. Tuy nhiên, trong các môi trường bên trong, mức độ tập trung của hạt không khí có thể nhanh chóng tạo ra, tương tự cách khói thuốc lá tập trung trong những nơi kín. Đây là vấn đề đặc biệt trong không gian mà có thoáng khí tồi tệ.

Với biến thể mới, mức độ tập trung của hạt không khí mà trước đây không phô lộ nguy cơ thì nay dẫn tới việc truyền nhiễm.

Bạn có thể làm gì để giữ an toàn?

1) Để ý đến loại khẩu trang mà bạn sử dụng, và cách mà nó khít vào mặt

Hầu hết các khẩu trang được bán thì không hiệu quả 100% trong việc ngăn chận việc thải ra các hạt nước nhỏ li ti. Với sự lây lan của biến thể mới càng dễ lây nhiễm hơn ở mức tập trung thấp hơn, thật là quan trọng để chọn khẩu trang với các vật liệu hiệu quả nhất để chận đứng giọt nước lây lan.

Khi có thể, các loại khẩu trang N95 và khẩu trang dùng cho việc giải phẫu thường là tốt nhất. Ngoài ra, các khẩu trang sử dụng nhiều lớp vật liệu thì cũng tốt. Lý tưởng nhất là vật liệu nên là vải dệt thật chặt. Các miếng vải có sợi chỉ cao là thí dụ. Sự khít khao cũng quan trọng, khi các khoảng trống chung quanh mũi và miệng có thể làm giảm hiệu quả tới 50%.

2) Tuân theo các hướng dẫn giữ khoảng cách xã hội

Trong khi các hướng dẫn về việc giữ khoảng cách xã hội hiện nay thì không hoàn hảo – 6 feet thường là chưa đủ — chúng đưa ra một điểm khởi đầu hữu ích. Bởi vì mức độ tập trung của hạt không khí và việc truyền nhiễm thì cao nhất ở nơi chung quanh có người nào đó bị dính vi khuẩn, việc tăng khoảng cách vật lý có thể giúp giảm nguy cơ. Xin nhớ rằng những người bị truyền nhiễm trước khi họ bắt đầu biểu lộ các triệu chứng, và phần nhiều trong những người đó không bao giờ biểu lộ các triệu chứng, vì vậy đừng tính việc nhìn thấy các dấu hiệu bệnh.

3) Suy nghĩ kỹ về môi trường khi đi vào một khu vực kín, cả thoáng khí và cách con người tương tác

Việc hạn chế số người tụ tập giúp giảm khả năng bị truyền nhiễm. Việc kiểm soát các môi trường bên trong phòng là cách khác cũng có thể là chiến lược hữu hiệu cao để giảm nguy cơ. Điều này bao gồm việc gia tăng tỉ lệ thoáng khí để mang không khí tươi mát vào và lọc không khí đang có để làm loãng tự tập trung nhiều hạt không khí chứa vi khuẩn.

Trên bình diện cá nhân, thật hữu ích để chú ý đến các loại tương tác mà đang xảy ra. Thí dụ, nhiều người la ó có thể tạo ra nguy cơ cao hơn một người nói chuyện. Trong tất cả mọi trường hợp, thật quan trọng để giảm tối thiểu khoảng thời gian ở bên trong phòng với nhiều người khác.

Cơ Quan CDC đã cảnh báo rằng B.1.1.7 có thể trở thành biến thể SARS-CoV-2 cường thịnh tại Hoa Kỳ vào tháng 3 năm nay. Các biến thể lây lan nhanh khác cũng đã được phát hiện tại Brazil và Nam Phi. Gia tăng cảnh giác và tuân theo các hướng dẫn y tế nên tiếp tục như là ưu tiên cao nhất. (V/B)