Ai lì đòn hơn ai?
Trần Thế Kỷ
10 tháng 4, 2025 – Đúng theo kế hoạch của Tổng Thống Mỹ Donald Trump, hàng hóa nhập khẩu từ những đối tác thương mại lớn vào Mỹ bắt đầu chịu thuế 11- 84% từ ngày 9 Tháng Tư 2025. Cao nhất là Trung Quốc với 84%, nâng tổng mức thuế bổ sung nước này phải chịu là 104%.
Động thái này của Washington tức thì khiến thế giới chao đảo. Thị trường chứng khoán Mỹ, Âu Châu, Á Châu lao dốc mấy phiên liên tiếp vì nguy cơ lạm phát suy thoái. Nhiều nhà lãnh đạo trên thế giới nhanh chóng lên tiếp phản đối, cho rằng thuế này vô lý, không dựa trên logic nào. Ngay Chủ tịch Fed là Jerome Powell còn cảnh báo thuế này có thể đẩy cao lạm phát và kéo tụt tăng trưởng của Mỹ.
Nhiều nhà quan sát không tin chính sách thuế của ông Trump sẽ thành công. Bởi thế giới đâu vận hành theo kiểu “chơi một mình vẫn thắng.” Họ cho rằng trong một thế giới toàn cầu hóa, Mỹ đang tự cô lập mình bằng chính sách thuế quan. Đành rằng Mỹ là thị trường tiêu thụ hàng hóa lớn nhất thế giới và rất ít quốc gia sẵn lòng từ bỏ thị trường Mỹ, song đàm phán công bằng trong thương mại sẽ tốt hơn.
Trong chừng mực nào đó, có thể nói đòn “thuế quan” của Washington chủ yếu là nhằm vào Trung Quốc vốn khẳng định sẽ chiến đấu đến cùng, không chấp nhận nhượng bộ trước áp lực của Mỹ. Dường như khi ra đòn thuế quan, Washington không nghĩ tới một điều rằng Trung Quốc giờ đã khác xưa. Trung Quốc ngày nay đủ mạnh để đối đầu đến cùng với Mỹ, chứ không nói suông, và được cho là đã chuẩn bị cho kịch bản Mỹ tăng thuế. Tiêu dùng nội địa Trung Quốc có sức mạnh ủng hộ hàng nhà. Còn người dân Mỹ phải tiêu tiền nhiều hơn để mua các mặt hàng nhu yếu phẩm trong khi lương cơ bản không tăng hoặc chưa tăng kịp. Mặc dù vậy, ông Trump tin rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ phải gọi cho ông nhằm thương lượng về thuế quan của Mỹ.
Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định mức thuế quan 104% hay cao hơn có thể không có nhiều ý nghĩa với Trung Quốc, trong khi Mỹ có khả năng không chịu nổi lạm phát của chính mình. Đành rằng Washington không phải không có lý khi cho rằng Trung Quốc là nước có thặng dư thương mại vì xuất khẩu sang Mỹ nhiều gấp 5 lần so với lượng hàng Mỹ xuất sang. “Vấn đề nằm ở sự cân xứng. Mức độ thiệt hại đối với Trung Quốc sẽ nặng nề hơn nhiều,” Bộ Trưởng Tài Chính Mỹ là ông Scott Bessent nói. Ông này cho rằng Trung Quốc mắc sai lầm lớn khi quyết đáp trả đòn thuế quan của Mỹ. Về phần mình, ngay sau khi Trung Quốc áp thuế trả đũa lên hàng hóa Mỹ, Tổng Thống Trump cho rằng Bắc Kinh đi “nước cờ sai.” Thời gian sẽ trả lời Trung Quốc đi sai nước cờ khi trả đũa Mỹ, hay chính Mỹ đi nước cờ sai khi tung đòn thuế quan đối với hàng hóa các nước, trong có Trung Quốc.
Nói gì thì nói, cả Mỹ và Trung Quốc đều sẽ có người sứt đầu, kẻ mẻ trán sau đòn thuế quan của Mỹ. Hẳn vì biết như thế nên ngay sau khi đáp trả Washington bằng cách áp thuế bổ sung 84% đối với hàng hóa Mỹ, có hiệu lực từ ngày 10 Tháng Tư, Bắc Kinh đã có tuyên bố rằng việc hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc có những khác biệt trong hợp tác kinh tế – thương mại, và Trung Quốc sẵn sàng đối thoại với Mỹ để giải quyết các khác biệt này. Xem ra Bắc Kinh đã thấu hiểu vấn đề. Liệu Washington có chịu thấu hiểu hay không?
Khó mà tin rằng sức chịu đựng của người dân Mỹ tốt hơn sức chịu đựng của người dân Trung Quốc trong cuộc so găng kinh tế giữa Washington và Bắc Kinh. Ông Trump khoe mỗi ngày Mỹ thu được $2 tỷ tiền thuế. Nhưng người dân Mỹ đối mặt nguy cơ giá cả tăng cao. Liệu ông Trump có lấy tiền thuế thu được để phát cho dân?
Chính Elon Musk, trong khi gọi cố vấn thương mại Peter Navarro của ông Trump là “thằng đần,” đã kêu gọi tổng thống xem xét lại chính sách thuế. Chẳng biết ông Trump có chịu xem xét lại chính sách thuế theo đề nghị của Musk hay không nếu không thích bị Musk gọi là “thằng đần,” nhưng trước việc ông Tập có thể không buồn bắt máy gọi để thương lượng, và để tránh cơn suy thoái kinh tế của nước Mỹ có thể xảy ra vì chính sách thuế của mình, rất có thể ông Trump đành phải bắt máy gọi ông Tập để thương lượng! (SGN)
