Thành phố HCM kỷ niệm ngày “Sài Gòn sụp đổ”
Tác giả: Damien Cave (New York Times)
Cù Tuấn, biên dịch
30/04/2025
Tóm tắt: Chủ nghĩa dân tộc Việt Nam trỗi dậy trên đường phố khi hàng ngàn người tụ tập để kỷ niệm 50 năm ngày kết thúc chiến tranh.
Việt Nam kỷ niệm 50 năm ngày kết thúc cuộc chiến tranh chống Mỹ vào Thứ Tư bằng một cuộc diễn hành náo nhiệt tại Thành phố Hồ Chí Minh với sự tham gia của binh lính, vũ công và các bài phát biểu ăn mừng những gì mà nhà lãnh đạo nước này gọi là “chiến thắng của công lý”.
Theo truyền thông nhà nước, sự kiện này thu hút hàng chục, thậm chí hàng trăm nghìn người, bao gồm nhiều người đã cắm trại qua đêm để chờ lễ hội vào buổi sáng.
“Bầu không khí thật đặc biệt”, Nguyễn Thị Song Anh, 18 tuổi, người đã cùng một số bạn học lớp 12 của cô tụ tập trên vỉa hè đông đúc gần Nhà hát Thành phố, cho biết. “Điều quan trọng đối với tôi là cảm thấy mình là một phần của đất nước này — và là một phần của lịch sử này”.
Cảnh tượng ăn mừng, với biển màu đỏ và vàng tượng trưng cho lá cờ Việt Nam trước các công ty bán lẻ cao cấp của Pháp và Mỹ, cho thấy ngày cuối cùng của cuộc chiến tranh khốc liệt ở đất nước này đã xa đến thế nào.
Thành phố Hồ Chí Minh, còn được gọi là Sài Gòn, hiện là một đô thị sôi động với 9 triệu dân, nơi những tòa nhà chọc trời che khuất một số tòa nhà có lịch sử chiến tranh, đường phố tràn ngập xe điện sản xuất tại địa phương và những người trẻ tuổi chụp ảnh tự sướng để đăng lên Instagram.
Hầu hết mọi ngày, mọi người sẽ nói với bạn rằng chiến tranh không liên quan, rằng họ quá già để bận tâm, ngoại trừ có lẽ là nguồn gốc của những câu chuyện thực tế thúc đẩy những người trẻ biết ơn những gì họ đang có.
Nhưng ngày 30 tháng 4 thì khác.
Hàng năm, Việt Nam đều tưởng nhớ những người đã khuất và kể lại cách mà những con người yếu thế hơn ở miền Bắc đã đánh bại người Pháp, người Mỹ và cuối cùng là Việt Nam Cộng hòa.
Vào thứ Tư, ông Tô Lâm, lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản Việt Nam, đã nêu ra nhiều điểm tương đồng thường thấy trong bài phát biểu trước đông đảo du khách quốc tế, trong đó không có đại sứ Mỹ.
Nhưng Tổng lãnh sự Mỹ Susan Burns đã có mặt ở đó — một động thái nới lỏng chỉ thị trước đó từ Washington về việc cấm các nhà ngoại giao cấp cao của Mỹ tham dự các sự kiện kỷ niệm này.
Ông Lâm mô tả cuộc xung đột này là cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc và phong trào kháng chiến chống lại chủ nghĩa thực dân Pháp và sự xâm lược của Mỹ. Ông ca ngợi “sự kiện giải phóng miền Nam”, mà Washington thường gọi là “sự sụp đổ của Sài Gòn”.
Việt Nam cũng lần đầu tiên đưa quân đội Trung Quốc vào cuộc diễn hành hôm thứ Tư, công khai ghi nhận sự hỗ trợ của Bắc Kinh trong cuộc chiến này. Tuy nhiên, đây không phải là điều bất ngờ lớn: Một đoạn video ghi lại cảnh quân đội Trung Quốc trong buổi diễn tập hát bài hát yêu nước nổi tiếng “Như có Bác Hồ trong ngày vui Đại thắng” đã được chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội.
Tuy nhiên, cũng có những gợi ý về một cách tiếp cận hòa giải hơn đối với những kẻ thù trong quá khứ. Ngay cả khi Việt Nam đang phải đàm phán với Nhà Trắng về mức thuế đề xuất được ấn định (và hoãn lại) ở mức 46 phần trăm, ông Lâm cũng lưu ý rằng năm 2025 cũng là thời điểm Mỹ và Việt Nam kỷ niệm 30 năm quan hệ ngoại giao.
Khẳng định lại bài luận ông đăng hôm Chủ Nhật, thừa nhận nhu cầu hòa giải lớn hơn giữa miền Bắc và miền Nam, ông cũng nói về việc “tôn trọng sự khác biệt”.
“Tất cả người Việt Nam đều là những người con của đất nước này”, ông nói. “Tất cả đều có quyền được sống, được làm việc, được theo đuổi hạnh phúc và tình yêu”.
Song Anh, học sinh lớp 12, giống như nhiều người khác trên tuyến diễn hành, thấy thông điệp này rất hấp dẫn. Ông bà của cô đã chiến đấu vì miền Bắc, nhưng cô cho biết đã đến lúc “vượt qua những định kiến của chúng ta”.
“Chúng tôi đều là người Việt Nam”, cô nói. “Chúng tôi đều mang trong mình lòng tự hào”.
Vào thứ Tư, niềm tự hào này đã được thể hiện đầy đủ. Các tấm biển quảng cáo đặt cạnh nhau trong Thành phố Hồ Chí Minh với hình ảnh những cây cầu mới, kết nối những cuộc đấu tranh trong quá khứ với sự phát triển hiện đại. Các gia đình cùng hát những bài hát yêu nước. Những người trẻ tuổi và sành điệu chụp ảnh trực thăng bay trên Dinh Độc Lập, trụ sở của chính quyền miền Nam, nơi quân đội miền Bắc chiếm giữ vào ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Khi được hỏi liệu họ có muốn thay đổi điều gì không, một số người tham gia diễn hành đã nói về nhu cầu xóa bỏ tham nhũng, tạo ra một nền kinh tế phục vụ mọi người bình đẳng hơn.
Nhưng nhiều người cũng ngưỡng mộ những tòa nhà mới mà họ không thể tưởng tượng được vào những năm 1970 và 1980, khi nền kinh tế bị chiến tranh tàn phá đang trên đà suy thoái.
“Thật xúc động khi chứng kiến mọi sự phát triển và thay đổi đang diễn ra ở Việt Nam”, ông Trần Quang Đức, 67 tuổi, người lính mặc quân phục đã đi từ tỉnh Nghệ An, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sinh ra, cho biết.
“Tôi không nghĩ có quốc gia nào muốn chiến đấu với Việt Nam vào lúc này”, ông nói thêm, lưu ý rằng ông đã chiến đấu với lính Trung Quốc trong cuộc chiến nổ ra vào năm 1979. “Chúng tôi mạnh mẽ và tự tin”.
Chúng tôi gặp nhau bên cạnh khách sạn Rex, nơi quân đội Mỹ thường tổ chức các cuộc họp giao ban, tuyên bố rằng Mỹ đã thắng cuộc chiến. Các phóng viên gọi họ là “những kẻ điên rồ lúc năm giờ”.
Một bức tượng Hồ Chí Minh hiện đang đứng ngay gần đó. Vũ Thị Ninh Thủy, 42 tuổi, đã tụ tập ở đó sau cuộc diễn hành để chụp ảnh với một vài người bạn. Thủy cho biết cô đã ra khỏi nhà sớm vào sáng hôm đó vì lễ kỷ niệm 50 năm là một sự kiện đặc biệt.
“Tôi muốn trở thành một phần của nó”, Thủy nói. “Tôi muốn cảm nhận được hơi thở cuộc sống trong thời đại lịch sử này là như thế nào”. (BTD, New York Times)
