Tại sao COVID-19 lại nghiêm trọng với một số người?
Có phải các kháng thể mà cơ thể chúng ta tạo ra để chống lại COVID-19 đã gây ra bệnh nghiêm trọng?
Một bài báo mới – thực chất là quá mới và chưa được bình duyệt – từ các nhà khoa học ở Hàng Châu, Trung Quốc dường như đã chỉ ra điều đó.
Dữ liệu của các nhà khoa học đã gợi ý rằng có ít nhất 2 kháng thể nhắm vào protein gai cho phép virus COVID-19 xâm nhập vào tế bào người là “tác nhân gây bệnh” – nghĩa là chính các kháng thể này gây ra bệnh.
Thật khó để tin rằng các kháng thể – một trong những chiến binh tốt nhất chống lại nhiễm trùng của cơ thể – lại là “tác nhân gây bệnh”, nhưng đó chính xác là những gì xảy ra trong bệnh tự miễn. Thay vì các kháng thể được cơ thể tạo ra để phản ứng lại những tác nhân lạ xâm nhập vào các mô cơ thể, thì đôi khi nó lại gây ra những thương tổn thảm khốc.
Vào đầu năm 2020, các nhà nghiên cứu Nhật bản phát hiện rằng những ca tử vong vì COVID-19 một phần là do phản ứng miễn dịch của cơ thể. Trong một bài báo được bình duyệt đăng trên tạp chí Inflammation and Regeneration, các nhà khoa học đã lập luận rằng có một “cơn bão cytokine” tràn ngập khắp cơ thể, liên quan đến tỷ lệ tử vong cao do virus.
Nghiên cứu này của Trung Quốc cho thấy một thành phần khác của hệ miễn dịch cũng có thể là mối nguy hiểm.
Trên thực tế, các kháng thể nhắm đến protein gai của COVID-19 là có hại đủ để gây lo ngại. Nhưng đặc biệt đáng lo ngại khi những kháng thể này có thể được kích hoạt bởi vắc-xin COVID-19 cũng như virus.
Cả 3 loại vắc-xin được CDC chấp thuận để sử dụng khẩn cấp, gồm vắc-xin mARN của Moderna và Pfizer, vắc-xin tái tổ hợp của Johnson và Johnson đều kích thích sản xuất kháng thể chống lại protein gai.
Kháng thể chống protein gai tấn công các mô cơ thể
Các nhà khoa học Trung Quốc nghi ngờ rằng một số kháng thể được kích hoạt bởi virus có thể tấn công các mô cơ thể. Để kiểm tra giả thuyết này, họ đã xác định 7 loại kháng thể COVID-19 khác nhau. Sau đó phân tích mức độ gắn từng loại kháng thể này vào cả tế bào khỏe mạnh và tổn thương ở phổi người. Các kháng thể gắn với các tế bào của mô tự thân có thể gây ra tổn thương tự miễn.
Như các nhà khoa học dự đoán, 2 trong số những kháng thể đã gắn chặt vào những tế bào phổi bị tổn thương và 1 trong số những kháng thể gắn chặt với tế bào khỏe mạnh.
Sau đó, các nhà nghiên cứu chích các kháng thể cũng như một hỗn hợp cho những con chuột mang thai khỏe mạnh cách 3 ngày 1 lần. Họ muốn quan sát xem liệu các kháng thể có gây ra tổn thương nào cho những con chuột và con của chúng không.
Một lần nữa giống với dự đoán, 2 kháng thể gắn chắc chắn với tế bào phổi người đã gây tổn thương các mô của chuột con trên diện rộng.
Thực tế, kháng thể có khả năng gắn với các tế bào phổi khỏe mạnh là REGN10987 đã giết chết gần một nửa số chuột con.
Ông Zoey O’Toole, người ủng hộ an toàn vắc-xin và có nền tảng về vật lý và kỹ thuật, đã xem xét nghiên cứu cẩn thận và cho biết “Đây là một phát hiện rất đáng lo ngại” “Nó sẽ khiến bất cứ ai phải dừng lại, đặc biệt là phụ nữ có thai.”
SARS-CoV-2 gây tử vong như thế nào?
Một trong những câu hỏi lớn nhất về SARS-CoV-2 hay COVID-19 là nó chính xác đã gây nên tình trạng bệnh nặng ở những người đã tử vong cũng như những người có triệu chứng dài ngày như thế nào.
Hầu hết các bệnh do virus đều tồn tại trong thời gian ngắn và được giải quyết ngay khi cơ thể có thời gian để sản xuất kháng thể, điều này dường như giống với phần lớn các trường hợp nhiễm COVID-19.
Vậy tại sao một vài người đã chết sau 2-3 tuần bị bệnh, khi hệ miễn dịch của họ đã loại bỏ virus khỏi cơ thể?
Và tại sao một số người – được gọi là “Người bệnh kéo dài” – lại bị tổn thương đa cơ quan trong thời gian dài mà dường như không liên quan gì đến virus?
Chúng ta biết rằng không có 2 người khác nhau có cùng một phản ứng miễn dịch. Với COVID-19, chúng tôi cũng thấy rằng những ai bị bệnh nặng có mức cytokine viêm trong máu cao hơn. Đây là “cơn bão cytokine” mà truyền thông đưa ra để giải thích cho bệnh truyền nhiễm nặng.
Các kháng thể gây bệnh nặng như thế nào?
Nhưng các cytokine tăng cao chỉ là một phần của bức tranh. Các nhà nghiên cứu từ lâu cũng nghi ngờ một khía cạnh tự miễn đối với bệnh COVID-19 nặng.
Một bài báo trên tạp chí Nature vào tháng 1 đã lưu ý rằng tỷ lệ những người mắc COVID-19 nặng có các kháng thể tự miễn cao một cách đáng ngạc nhiên. Các kháng thể này nhắm vào chính hệ miễn dịch cũng như các mạch máu, tim và não.
Từ khi COVID-19 lần đầu được phát hiện, chúng tôi đã thấy các phản ứng tự miễn làm trầm trọng thêm hậu quả của bệnh, tăng quá trình viêm, rối loạn điều chỉnh miễn dịch và đôi khi làm tăng cả hoạt động của virus.
Các nhà nghiên cứu Trung Quốc không gợi ý những kháng thể này đã phá huỷ các mô như thế nào, nhưng các nhà nghiên cứu về tự miễn từ lâu đã hiểu rằng các protein cụ thể mà kháng thể khoá lại khi chúng tấn công virus đôi khi được tìm thấy trong chính tế bào của chúng ta.
Hiện tượng “Phân tử bắt chước” này có thể chỉ phù hợp một phần, nhưng thậm chí điều đó cũng là đủ để khiến các kháng thể tấn công chính những tế bào của chúng ta.
Chế tạo vắc-xin COVID-19
Những phát hiện từ bản in trước của nghiên cứu này có liên quan sâu sắc với việc chế tạo vắc-xin. Để vắc-xin được an toàn và hiệu quả nhất có thể, nó sẽ phải kích thích tạo ra kháng thể nhằm trung hòa tác nhân gây bệnh nhưng không được gắn với bất kỳ mô cơ thể nào, để cơ thể được chích sẽ an toàn trước những ảnh hưởng của tự miễn.
Thật không may, dường như các nhà khoa học trong ngành đã không cân nhắc hiện tượng bắt chước phân tử khi chế tạo vắc-xin COVID-19.
Protein gai giúp SARS-CoV-2 lây nhiễm vào người là mục tiêu mà các nhà sản xuất vắc-xin nhắm đến khi chế tạo vắc-xin của họ. Họ tin rằng bản thân các protein gai sau khi được tách khỏi phần còn lại của virus là vô hại. Nếu protein đã tách biệt này không phải tác nhân gây bệnh thì việc cơ thể tạo ra nó trong thời gian ngắn là an toàn.
Nhưng, như nghiên cứu mới từ Trung Quốc nhấn mạnh, có ít nhất 3 vấn đề với cách tiếp cận này.
Những vấn đề tiềm ẩn với các vắc-xin protein gai COVID-19
Đầu tiên, như được nhận thấy từ trước, bản thân protein gai không phải là vô hại. Thực tế, theo một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế công bố trên tạp chí Circulation Research vào tháng 3, protein gai có thể phá huỷ tế bào nội mô phổi, giống như những tế bào gắn với kháng thể trong nghiên cứu tại Trung Quốc, cũng như các tế bào nội mô mạch máu trong khắp cơ thể.
Tiến sĩ Uri Manor, đồng tác giả của nghiên cứu, một nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Sinh Học Salk ở La Jolla, California nói trong buổi phỏng vấn cho Salk.edu “Nếu bạn loại bỏ khả năng tái tạo của virus thì vẫn còn một tổn thương lớn đối với các tế bào thành mạch”
Trong đoạn đầu tiên của thông cáo báo chí, Salk.edu khẳng định rằng các protein gai “hoạt động rất khác so với các protein được mã hoá an toàn trong vắc-xin.” Tuy nhiên bản thân nghiên cứu hoặc thông cáo đều không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào để chứng minh cho kết luận này. Đồng thời, chúng tôi cũng thấy rất nhiều tác dụng không mong muốn được ghi nhận sau chích vắc-xin, bao gồm cục máu đông và đột quỵ là những biến cố mạch máu tương tự những biến cố liên quan đến chính căn bệnh này.
Thứ hai, như nghiên cứu mới này chỉ ra, kháng thể được tạo ra để trung hoà protein gai có thể đặc biệt độc hại với các tế bào người, đặc biệt nếu các tế bào này đã bị tổn thương.
Cuối cùng, dữ liệu của những nhà khoa học Hàng Châu đã gợi ý rằng có một cách để ngăn chặn tác động của các kháng thể gây bệnh là khi có mặt các kháng thể không gây bệnh hoạt động bình thường cùng với chúng. Nhưng liệu vắc-xin đã được bào chế có thực sự kích thích sản xuất những kháng thể có lợi, không gây bệnh hay không vẫn còn là một câu hỏi mở.
Ông O’Toole giải thích rằng “Nghiên cứu này gợi ý rằng các kháng thể đối với những phần còn lại của virus có thể làm mất tác dụng gây hại tiềm tàng của các kháng thể protein gai” “Đó là một phát hiện quan trọng. Nhưng vắc-xin mARN không chứa virus, vì vậy rất khó để vắc-xin có thể tạo ra lượng kháng thể có lợi đủ để có tác dụng.”
Kết luận
Khi chúng ta tìm hiểu thêm về khả năng gây hại đối với con người của SARS-CoV-2, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy vắc-xin cũng có thể gây hại.
Trên con đường gấp rút tìm ra cách để ngăn chặn COVID-19 nghiêm trọng, chúng ta có thể vô tình gây hại hơn là có lợi. Có thể mất thêm nhiều năm để chúng ta biết được đầy đủ mức độ thiệt hại.
Điều gì tồi tệ hơn, căn bệnh hay cách phòng chống nó? Chỉ có thời gian mới trả lời được. (ETV)
