Tại sao vải cotton co rút khi cho vào máy sấy? Có cách nào sửa chữa không?
Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng vô ý cho một chiếc áo cotton mới vào máy sấy, và kết quả là – chiếc áo sau đó chỉ vừa với một đứa trẻ. Hiện tượng co rút này khá phổ biến, nhưng tại sao nó lại xảy ra? Và quan trọng hơn, liệu có cách nào để khắc phục tình trạng này không? Hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân đằng sau vấn đề này và xem xét các giải pháp có thể áp dụng.
Cotton dễ bị ảnh hưởng bởi sai lầm trong giặt ủi này hơn so với các loại sợi nhân tạo như polyester. Nguyên nhân chính là do đặc tính của từng sợi cotton riêng lẻ trong quần áo. Jillian Goldfarb, phó giáo sư kỹ thuật hóa học và sinh phân tử tại Đại học Cornell, đã giải thích điều này qua email với Live Science.
Goldfarb nói: “Vải cotton được tạo ra bằng cách dệt các sợi từ cây bông. Các sợi này chủ yếu cấu tạo từ cellulose, một loại polymer tự nhiên. Cotton dễ co rút vì các sợi của nó nở ra khi ướt và co lại khi khô”.
Nếu bạn đã từng đổ mồ hôi khi mặc quần áo cotton, bạn sẽ tận mắt chứng kiến khả năng hút ẩm tuyệt vời của chúng. Ngược lại, các loại vải tổng hợp như polyester, nylon và spandex ít thấm mồ hôi và co rút hơn. Điều này là do các sợi được dệt chặt của chúng không nở ra khi gặp nước.
Erika Milczek, một nhà hóa học và CEO của công ty công nghệ sinh học CurieCo, giải thích với Live Science rằng, về mặt hóa học, khi dệt sợi cotton thành vải, quá trình này tạo ra một lực căng, dẫn đến việc hình thành mạng lưới liên kết hydro.
Khi gặp nhiệt và nước, mạng lưới liên kết hydro này có thể thay đổi, khiến vải giãn ra hoặc co lại. Đây cũng chính là nguyên nhân khoa học khiến quần áo của bạn bị nhăn.
Cơ chế của việc co rút
Goldfarb chỉ ra rằng không phải tất cả các loại quần áo cotton đều co rút giống nhau.
Cô nói: “Ngay cả khi được làm từ cùng một chất liệu, một số loại vải cotton dễ bị co rút hơn các loại khác, tùy thuộc vào cách sắp xếp các sợi. Mặc dù cả hai loại đều co rút, vải cotton dệt thoi sẽ co rút ít hơn đáng kể so với vải cotton dệt kim”.
Goldfarb ví von sự đan xen của các sợi cotton dệt giống như dấu thăng (#), trong đó một số sợi được dệt dưới những sợi khác. Sợi dệt theo chiều ngang được gọi là “sợi dọc”, còn sợi dệt theo chiều dọc được gọi là “sợi ngang”.
Goldfarb giải thích: “Khi các sợi nở ra do ướt, chúng đẩy các sợi ngang xích lại gần nhau hơn, gây co rút theo một hướng. Khi vải mất đi độ ẩm, các sợi co lại”. Điều này có nghĩa là quá trình co rút thực sự bắt đầu ngay cả trước khi quần áo được cho vào máy sấy. Co rút là kết quả của cả việc các sợi bị ngấm nước và nhiệt độ cao.
Milczek cho biết mức độ co rút của quần áo phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Ví dụ, nó phụ thuộc vào việc bạn giặt quần áo chỉ với nước hay có thêm chất tẩy rửa (chất tẩy rửa tiếp tục phá vỡ thêm các liên kết hydro), và liệu bạn sấy quần áo ở nhiệt độ cao hay thấp, hoặc phơi khô tự nhiên.
Goldfarb giải thích: “Khi phơi, nhiệt độ thấp hơn nhiều, nên quá trình bay hơi diễn ra chậm hơn, và các sợi ít bị ‘căng thẳng’ do nhiệt trong quá trình co rút”. Một chiếc áo phơi khô tự nhiên cũng được tiếp xúc với độ ẩm đồng đều hơn giữa môi trường ngoài trời và trong tủ quần áo, điều này có thể dẫn đến việc nó ít bị co rút hơn.
Cách sửa chữa một chiếc áo bị co rút
Có thể nhiều người chỉ biết đến những thông tin này sau khi quần áo của họ đã bị co rút. Tuy nhiên, đừng vội thất vọng. Ngay cả khi quần áo của bạn đã bị co, vẫn còn cách để khắc phục.
Milczek gợi ý một giải pháp rõ ràng là tìm mua quần áo có khả năng chống lại sự co rút ngay từ đầu. Những loại này bao gồm quần áo cotton pha sợi tổng hợp hoặc quần áo cotton đã được xử lý chống co trước.
Nếu cách trên không khả thi, có một phương pháp được khoa học hỗ trợ để cố gắng “làm giãn” lại quần áo của bạn.
Goldfarb nói: “Tùy thuộc vào chất lượng của sợi và cách dệt, nếu chúng ta làm cho các sợi nở ra và để chúng khô khi bị kéo căng, thì việc này có thể ‘làm giãn’ lại một số loại vải cotton, ít nhất là tạm thời”.
Một cách để làm điều này tại nhà là sử dụng bàn ủi hơi nước. Phương pháp này đưa độ ẩm trở lại vào quần áo để làm nở các sợi, đồng thời tạo ra lực để kéo giãn chúng ra. Tuy nhiên, hãy cẩn thận vì phương pháp này cũng có thể dễ dàng gây ra tác dụng ngược.
Goldfarb cảnh báo: “Tất nhiên, cách làm này rất dễ khiến vải cotton của bạn bị ‘kéo giãn quá mức’. Nếu thực hiện không đều, bạn có thể khiến quần áo bị biến dạng”. (T/H, NTD)
